Άσκηση και γαστρεντερικό σύστημα

Ένα μεγάλο ποσοστό (30-65%) των δρομέων μεγάλης απόστασης εκδηλώνουν προβλήματα από το γαστρεντερικό σύστημα κατά τη διάρκεια του αγώνα, λόγω υπολειτουργίας του, τα οποία οφείλονται στη μειωμένη παροχή αίματος.

Η ροή του αίματος στο γαστρεντερικό σύστημα μειώνεται σημαντικά από 1,56 λίτρα ανά λεπτό σε ηρεμία σε 0,3 λίτρα ανά λεπτό σε έντονη άσκηση. Όσο η ένταση της άσκησης αυξάνεται τόσο μειώνεται η κινητικότητα και ο περισταλτισμός του οισοφάγου, του στομάχου και του εντέρου. Στην πολύ έντονη άσκηση, δηλαδή στο 90% της μεγίστης κατανάλωσης οξυγόνου η αιμάτωση μειώνεται δραματικά και συχνά είναι τα επεισόδια αναγωγών. Σε άτομα χωρίς προηγούμενο ιστορικό νόσου η υπολειτουργία, λόγω ισχαιμίας, εκδηλώνεται με αναγωγές, ναυτία, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και παροδικούς κοιλιακούς πόνους (κολικοί). Σε άτομα, όμως, με προηγούμενη παθολογία, όπως φλεγμονώδη ή αιμορραγική κολίτιδα, γαστρικό έλκος, εκκολπωμάτωση ή αιμορροΐδες, το πρόσθετο στρες του αγώνα μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία που εκδηλώνεται με μέλανες κενώσεις ή αποβολή αίματος από το στόμα. Ιδιαίτερα συνηθισμένο αίτιο αιμορραγίας είναι και η γαστρίτιδα, η οποία μπορεί να εμφανίσει «λανθάνουσα» αιμορραγία που γίνεται αντιληπτή μόνο από την εξέταση κοπράνων (Mayer κοπράνων). Σπάνια η διάβρωση του βλεννογόνου μπορεί να καταλήξει σε διάτρηση.

Αν και σε πολλούς δρομείς αναπτύσσονται έλκη και διαβρώσεις από το στρες του αγώνα, εντούτοις σε λίγους εμφανίζεται αιμορραγία. Οι δρομείς που χρησιμοποιούν παυσίπονα και ιδιαίτερα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη είναι πιο επιρρεπείς στην ανάπτυξη εξελκώσεων του γαστρικού βλεννογόνου. Αν και τα αντιόξινα και άλλα φάρμακα που εμποδίζουν την υπερέκκριση του γαστρικού οξέως μπορεί να χρησιμοποιηθούν προφυλακτικά δεν πρέπει να λησμονείται ότι τα φάρμακα αυτά έχουν παρενέργειες, όπως οξεία νεφρική ανεπάρκεια, θρομβοπενία, διανοητική σύγχυση, διάρροια και υπομαγνησιαιμία. Γι’ αυτό τον λόγο, πρέπει πάντα να χορηγούνται με την υπόδειξη του ιατρού.

Συχνές είναι οι διάρροιες τα αίτια των οποίων δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητά. Οι παρατεταμένες διάρροιες οδηγούν σε αφυδάτωση, διαταραχές των ηλεκτρολυτών και αναπόφευκτη μείωση της απόδοσης. Επίσης, η διαταραχή της λειτουργίας του βλεννογόνου του εντέρου, λόγω ισχαιμίας που σχετίζεται με το τρέξιμο, είναι αίτιο εισόδου μικροβίων και τοξινών στην κυκλοφορία του αίματος (ενδοτοξιναιμία) η οποία είναι σπάνια απειλητική για την υγεία του δρομέα.

Είναι σαφές ότι επειδή το γαστρεντερικό σύστημα δεν μπορεί να επεξεργαστεί μεγάλη ποσότητα τροφών θα πρέπει να χορηγούνται μικρά και συχνά γεύματα (κάθε 20 λεπτά περίπου) και οι τροφές να είναι εύπεπτες και να μη χρησιμοποιούνται για πρώτη φορά. Ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της διάρροιας είναι η αποφυγή τροφών πλούσιων σε ίνες την προηγούμενη ημέρα από τον αγώνα.

Σκόπιμο είναι ο δρομέας να γνωρίζει τον βαθμό ανεκτικότητας του γαστρεντερικού συστήματός του σε ποσοστό ινών στις τροφές. Με τη σωστή πρόσληψη τροφών κατά την προπόνηση, και ιδιαίτερα κατά τα long runs, το γαστρεντερικό σύστημα μαθαίνει να διαχειρίζεται και να επεξεργάζεται μεγαλύτερη ποσότητα τροφών. Κάθε δρομέας θα πρέπει να διαμορφώσει την ανεκτικότητά του στις διάφορες τροφές κατά την προπόνηση. Πολλά τζελς ή ενεργειακές μπάρες προκαλούν διάρροια γι’ αυτό πρέπει να προτιμώνται οι φυσικές τροφές.

Συμπερασματικά, όπως οι μύες και η καρδιά έτσι και το γαστρεντερικό σύστημα πρέπει να προσαρμόζεται προοδευτικά στις ανάγκες της άσκησης.

Δρόσος Βενετούλης
Πνευμονολόγος, τ. Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.