Προβλήματα του υπερμαραθωνοδρόμου

Αν υπάρχει ένα αγώνισμα το οποίο οι αθλητές επιλέγουν επειδή συγκινούνται περισσότερο από την περιπέτεια και λιγότερο από τον ανταγωνισμό και την απόδοση, αυτό είναι ο υπερμαραθώνιος.

Οι υπερμαραθωνοδρόμοι έλκονται από τις κορυφογραμμές και το υψόμετρο και παθιάζονται από τις απόκρημνες πλαγιές των βουνών, τις απέραντες πεδιάδες και την ποικιλομορφία του τοπίου. Σε σχέση με τους μαραθωνοδρόμους είναι λιγότερο ταχείς, έχουν όμως μεγαλύτερη ανεκτικότητα στον πόνο και είναι πιο σκληραγωγημένοι. Είναι μεγαλύτερης ηλικίας, πεπειραμένοι πρώην μαραθωνοδρόμοι.

Καθοριστικά για την απόδοση των υπερμαραθωνοδρόμων στον αγώνα είναι το ποσοστό του λίπους που μπορούν να χρησιμοποιήσουν και να μετατρέψουν σε ενέργεια, το βάρος του σώματός τους και το ποσοστό των ποιοτικών προπονήσεων (ανηφόρες η διαλειμματικές και τέμπο).

Αν και η εμπειρία προϋποθέτει λιγότερα προβλήματα, εντούτοις απρόβλεπτοι παράγοντες επηρεάζουν την εξέλιξη του αγώνα, όπως τραυματισμοί και ακραίες καιρικές συνθήκες.

Ένα σημαντικό πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει ο μαραθωνοδρόμος είναι ότι η ενέργεια που προσλαμβάνει από τις τροφές δεν μπορεί να αναπληρώσει την ενέργεια που καταναλώνεται από τους μυς. Η πρόσληψη ενέργειας κυμαίνεται μεταξύ 36%-63% της κατανάλωσης ενέργειας και το ημερήσιο έλλειμμα ανέρχεται σε περισσότερο από 1.000 θερμίδες. Αυτό οφείλεται στην αδυναμία του γαστρεντερικού συστήματος να επεξεργαστεί περισσότερη από κάποια ποσότητα τροφής, λόγω μειωμένης λειτουργικότητας.

Η εκγύμναση της ανεκτικότητας του γαστρεντερικού συστήματος να πραγματοποιεί την πέψη, ενώ υπολειτουργεί, συνίσταται στην τακτική των προπονήσεων με διαφορετικής ποιότητας και ποσότητας φαγητό και υγρά, ενώ η πρακτική εφαρμογή συνίσταται στην αύξηση αρχικά του όγκου και εν συνεχεία του τύπου της τροφής. Οι φυτικές τροφές υπερέχουν σε μικρά και συχνά γεύματα για εξοικείωση του συστήματος και εν συνεχεία προοδευτική αύξηση των ποσοτήτων.

Οι αναγκαίες δόσεις πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπών δεν μπορούν να υπολογιστούν επειδή ποικίλλουν για κάθε αθλητή.

Συχνά είναι τα προβλήματα από το στομάχι και οι αιμορραγίες, εξαιτίας ελκών από το στρες. Μια άλλη συνέπεια του στρες είναι ότι διαταράσσεται η διαβατότητα του εντέρου από τη μειωμένη παροχή αίματος και τα μικρόβια τα οποία ζουν στο έντερο εισέρχονται στην κυκλοφορία.

Οι ακραίες καιρικές συνθήκες, το υψόμετρο, οι ιδιαιτερότητες του αγώνα, η κόπωση του μηχανισμού της γεύσης και της όρεξης, η αϋπνία ή η ναυτία συνεπάγονται τεράστια απώλεια θερμίδων, ώστε, τελικά, το σώμα να μειώνει τις θερμίδες του κάτω από το φυσιολογικό.

Άμεση είναι η αντίδραση του εγκεφάλου ο οποίος ενεργοποιεί το θερμορρυθμιστικό σύστημα και πυροδοτείται ο μηχανισμός παραγωγής θερμότητας, μέσω του ρίγους, με τελικό αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας σε φυσιολογικά επίπεδα.

Οι δρομείς μεγάλων αποστάσεων συχνά εκδηλώνουν βρογχόσπασμο, εξαιτίας της έκθεσής τους στη σκόνη, σε αλλεργιογόνα ή στο κρύο. Ένα άλλο σύμπτωμα είναι το πνευμονικό οίδημα υψομέτρου που εκδηλώνεται με δύσπνοια, βήχα, θωρακικό πόνο, ταχυκαρδία και συριγμό. Η θεραπεία είναι η χορήγηση οξυγόνου και η κάθοδος σε κατώτερο ύψος.

Γι’ αυτόν τον λόγο, σε αγώνες βουνού κάθε σταθμός πρέπει να εφοδιάζεται με φιάλες οξυγόνου και βρογχοδιασταλτικά. Οι αθλητές που χρειάζονται οξυγόνο και ενδοφλέβια υγρά πρέπει να αποκλείονται από τον αγώνα. Συχνά είναι τα κατάγματα κοπώσεως από ασυνήθιστα απότομη αύξηση της απόστασης που εκδηλώνονται με τοπικό οίδημα και άλγος. Επιβάλλεται άμεση ακινητοποίηση, κρυοθεραπεία, χρήση ελαστικού συνδέσμου και χορήγηση παρακεταμόλης.

Άμεση διακοπή του αγώνα απαιτείται όταν εμφανιστεί τοπικό οίδημα και πόνος στην πρόσθια επιφάνεια της κνήμης, λόγω επαπειλούμενης νέκρωσης των ιστών, εξαιτίας της διακοπής της κυκλοφορίας. Πρόκειται για το γνωστό σύνδρομο διαμερίσματος και καθυστέρηση στη διάγνωση και στη θεραπεία έχει σοβαρές συνέπειες, όπως ακόμα και νέκρωση του κάτω άκρου.

Το βιβλίο του Δρόσου Βενετούλη «Γεννηθήκαμε δρομείς» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μπαρτζουλιάνος».

Δρόσος Βενετούλης
πνευμονολόγος, τ. δ/ντής ΜΕΘ «Τζανείου» Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.