Δυσλειτουργία του αναπνευστικού συστήματος στην άσκηση

Συχνά αθλητές οι οποίοι αθλούνται σε κρύο και ξηρό περιβάλλον και σε υψόμετρο, όπως σε πολλά χειμερινά αθλήματα (σκι επί πάγου, ορειβασία, άσκηση σε υψόμετρο) εκδηλώνουν συριγμό και αίσθημα δύσπνοιας που οφείλονται σε ξαφνική στένωση των βρόγχων, χωρίς, όμως, να έχουν προηγούμενο ιστορικό άσθματος. Το φαινόμενο ονομάζεται βρογχόσπασμος προκαλούμενος από άσκηση.

Οι βαθιές και συχνές αναπνοές, οι οποίες παρατηρούνται κατά την αύξηση της έντασης της άσκησης, συνεπάγονται απώλεια ύδατος από την επιφάνεια των βρόγχων. Αυτό συμβαίνει επειδή ο εισπνεόμενος αέρας πρέπει να θερμανθεί και να ενυδατωθεί, προκειμένου να φτάσει στις κυψελίδες, έχοντας αποκτήσει την κατάλληλη θερμοκρασία και υγρασία. Η επερχόμενη αφυδάτωση των βρόγχων προκαλεί αύξηση της οσμωτικότητας, φλεγμονή και απελευθέρωση φλεγμονών ουσιών, όπως η ισταμίνη η οποία προκαλεί βρογχόσπασμο, οίδημα και παραγωγή βλέννας, με συνέπεια στένωση του αυλού των βρόγχων. Η φλεγμονή των βρόγχων και η στένωση του αυλού τους συμβαίνει κατά 80% σε άτομα που πάσχουν από άσθμα και κατά 20% σε φυσιολογικά άτομα. Η επανειλημμένη, όμως έκθεση σε κρύο και ξηρό περιβάλλον, με υψηλό φορτίο αλλεργιογόνων, όπως είναι η γύρη, και σε μια ποικιλία από αεριογόνες, ρυπογόνες ουσίες, εντομοκτόνα, λιπάσματα, χλωρίνη (πισίνες), κ.ά. οδηγεί σε μια προοδευτικά μόνιμη στένωση των αεραγωγών, με συνέπεια τη χρόνια φλεγμονή του αναπνευστικού συστήματος.

Μια άλλη κατάσταση που διαταράσσει τη λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος είναι η οξεία απόφραξη του λάρυγγα, η οποία οφείλεται σε άσκηση μεγάλης έντασης. Ο λάρυγγας είναι η είσοδος του αναπνευστικού συστήματος και περιέχει τις φωνητικές χορδές. Οι φωνητικές χορδές απάγονται (ανοίγουν) κατά την εισπνοή και κλείνουν ελαφρώς κατά την εκπνοή. Κατά την άσκηση απαιτείται πλήρης απαγωγή των φωνητικών χορδών για να μεγιστοποιηθεί η ροή του αέρα όταν εισπνέουμε. Όταν το άνοιγμα δεν είναι πλήρες συνεπάγεται μειωμένη ροή του αέρα και όσο περισσότερο κλείνουν οι φωνητικές χορδές, λόγω δυσλειτουργίας τους, τόσο ο δρομέας νιώθει εισπνευστική δύσπνοια και εκδηλώνει εισπνευστικό συριγμό (stridor). Ο συριγμός κατά την εισπνοή σπάνια βελτιώνεται με τη χρήση εισπνεόμενων βρογχοδιασταλτικών διότι αυτά δρουν βαθύτερα στον πνεύμονα και δεν επηρεάζουν τις φωνητικές χορδές. Αν η διαταραχή επιδεινωθεί ο δρομέας εκδηλώνει και εκπνευστική δύσπνοια (εκπνευστικός συριγμός). Συνήθως τα φαινόμενα εμφανίζονται μετά το τέλος της άσκησης και υποχωρούν μόνα τους.

Βήχας υψομέτρου

Συχνά σε ορειβάτες ή δρομείς οι οποίοι αθλούνται σε υψόμετρο άνω των 3000 μέτρων, αλλά ακόμα και σε μαραθώνιους υψομέτρου, παρατηρείται βήχας, ο οποίος μπορεί να είναι εκδήλωση λανθάνοντος πνευμονικού οιδήματος. Σε αυτές τις περιπτώσεις το πνευμονικό οίδημα οφείλεται αφενός σε αυξημένες πιέσεις του αγγειακού δικτύου των πνευμόνων, αφετέρου σε διαταραχή της διαπερατότητας της μεμβράνης όπου συμβαίνει η πρόσληψη οξυγόνου και η αποβολή του διοξειδίου του άνθρακα, λόγω χαμηλής περιεκτικότητας οξυγόνου στον εισπνεόμενο αέρα. Η κατάσταση είναι επικίνδυνη αλλά υποχωρεί κατά την επιστροφή του αθλητή σε χαμηλότερο υψόμετρο.

Το βιβλίο του Δρόσου Βενετούλη «Γεννηθήκαμε δρομείς» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μπαρτζουλιάνος».