Αθλητικά και ενεργειακά ποτά αλλά…

Ένας στους τρεις εφήβους καταναλώνει αθλητικά ποτά και ένας στους πέντε ενεργειακά, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Η προβολή τους με δημοφιλή αθλητικά προϊόντα, διάσημους αθλητές μουσική και βίντεο έχει εκτοξεύσει την αγορά τους στις ηλικίες από δέκα πέντε έως τριάντα πέντε ετών.

Τα ποτά αυτά προβάλλονται ως ενισχυτικά της απόδοσης και σε πολλές περιπτώσεις οι νέοι τα καταναλώνουν αντί για πρωινό. Τα αθλητικά ποτά περιέχουν μεγάλη ποσότητα ζάχαρης και ηλεκτρολυτών ενώ τα ενεργειακά περιέχουν καφεΐνη, γκουαρανά, κρεατίνη και άλλα συστατικά, τα οποία συχνά δεν αναγράφονται στην ετικέτα.

Συγκεκριμένα, τα αθλητικά ποτά εμπεριέχουν 80 θερμίδες, 15 γρ. ζάχαρη, 200 mg νατρίου/250 ml ενώ τα ενεργειακά ποτά περιέχουν 140 θερμίδες, 35 γρ. ζάχαρη, 340 mg νατρίου/250 ml. Συχνά τα αθλητικά ποτά έχουν περισσότερη ζάχαρη και θερμίδες από τα ενεργειακά, οπότε ο αθλητής προσλαμβάνει περισσότερες θερμίδες από όσες καταναλώνει στην άσκηση.

Υπάρχει αδιάσειστη επιστημονική μαρτυρία ότι η χρήση αθλητικών ποτών σχετίζεται με παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακή νόσο και κακή υγιεινή των οδόντων στους έφηβους. Ο συνδυασμός ζάχαρης και κιτρικού οξέως έχει διαβρωτική δράση στο σμάλτο των δοντιών, η οποία συνεχίζεται και μετά την κατανάλωση του ποτού και την αποκατάσταση του Ph από το σάλιο.

Εκτός από τη ζάχαρη, που είναι γενετικά τροποποιημένη περιέχουν συντηρητικά και χρώματα τα οποία δεν είναι υγιεινά. Η έρευνα έδειξε επίσης ότι περισσότερα από ένα αθλητικά ποτά την εβδομάδα συνδυάζεται με χρήση βιντεοπαιχνιδιών, περισσότερη κατανάλωση ανθρακούχων ποτών που περιέχουν ζάχαρη και αλκοόλ, και κάπνισμα. Η χρήση τους σχετίζεται με διαταραχές της ποιότητας του ύπνου, ανθυγιεινές διατροφικές συμπεριφορές και διαταραχές στη ρύθμιση του βάρους του σώματος, ιδιαίτερα στις γυναίκες.

Σχεδόν όλα τα ενεργειακά ποτά περιέχουν καφεΐνη σε ποσότητα τριπλάσια σε σχέση με τα αναψυκτικά τύπου κόλα. Ο συνδυασμός υψηλών δόσεων καφεΐνης με αλκοόλ, ταυρίνη, γκουαρανά και άλλα συστατικά συνεπάγεται συνεργικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους που σχετίζονται με σοβαρές παρενέργειες. Αν και πολύ λίγα είναι γνωστά για τις αλληλεπιδράσεις αυτές, η κατανάλωση καφεΐνης και αλκοόλ μειώνει το αίσθημα της κόπωσης και ο χρήστης δεν μπορεί να διαπιστώσει ότι έχει εισέλθει σε επικίνδυνη (τοξική) φάση.

Αυτό συμβαίνει επειδή η διεγερτική δράση της καφεΐνης κρύβεται σε έναν βαθμό από την κατασταλτική δράση του αλκοόλ. Ο συνδυασμός διαιτητικών φαρμάκων, αντιυπερτασικών, αναβολικών στεροειδών και άλλων φαρμάκων μπορεί να έχει αναπόφευκτα αποτελέσματα. Ο τρόμος, η απότομη αύξηση της αρτηριακής πίεσης, οι καρδιακές αρρυθμίες, οι διαταραχές της δράσης των ορμονών και οι διαταραχές στο ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) παρατηρούνται συχνά, χωρίς να έχει βρεθεί ποιο από τα συστατικά είναι υπεύθυνο.

Αν και δεν υπάρχει επίσημη σύσταση για την ποσότητα της καφεΐνης συνιστάται για τους ενήλικες να μην ξεπερνά τα 400mg την ημέρα και για τις γυναίκες που κυοφορούν τα 300mg. Η καφεΐνη διεγείρει την έκκριση ορμονών που παράγουν ενέργεια: θυροξίνη, τεστοστερόνη, διυδροεπιανδροστερόνη, και ινσουλίνη και τις β- ενδορφίνες, οι οποίες ανακουφίζουν από τον πόνο. Αυξάνει τη λιπόλυση και την οξείδωση του λίπους και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στα σπριντ.

Τα ενεργειακά ποτά είναι τονωτικά, μειώνουν το αίσθημα κόπωσης, ενισχύουν την πνευματική διαύγεια, ενεργοποιούν την απώλεια βάρους και τελικά ενισχύουν την απόδοση. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι μπορούν να αυξήσουν την αντοχή σε ποδηλάτες και δρομείς μεγάλων αποστάσεων.

Πολλοί δεν γνωρίζουν την υψηλή περιεκτικότητα των ποτών αυτών σε θερμίδες και ζάχαρη και την πιθανή τοξικότητά τους, ωστόσο η σωστή γνώση για τα οφέλη και τις παρενέργειές τους είναι υποχρέωση της πολιτείας. Κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Δανία και η Γαλλία, έχουν προχωρήσει σε απόλυτη απαγόρευση πολλών ενεργειακών ποτών.
Σημαντικό είναι ωστόσο να γνωρίζουμε ότι εξίσου αποδοτική είναι η κατανάλωση ενέργειας από τις πραγματικές τροφές και όχι από τις χημικές εκδοχές τους.

Το βιβλίο του Δρόσου Βενετούλη «Γεννηθήκαμε δρομείς» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μπαρτζουλιάνος».

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.