Μικροβίωμα και άσκηση

Ο οργανισμός είναι μια πολύπλοκη κοινωνία όχι μόνο οργάνων και συστημάτων που αλληλεπιδρούν αλλά μια δυναμική συμβίωση με έναν πολυπληθή πληθυσμό μικροβίων (βακτηρίδια, μύκητες, πρωτόζωα). Υπάρχουν 100 τρισεκατομμύρια μικρόβια, τα οποία έχουν τουλάχιστον εκατό φορές περισσότερα γονίδια σε σχέση με τα γονίδια του ανθρώπου, τα οποία καθορίζουν πλειάδα λειτουργιών. Τα μικρόβια που κατοικούν στο ανθρώπινο σώμα αποτελούν ένα ευμετάβλητο οικοσύστημα που επηρεάζει την υγεία. Η δυναμική αλληλεπίδραση μικροβιώματος και οργανισμού είναι, επίσης, καθοριστική για την απόδοση του αθλητή. Η μικροβιακή χλωρίδα είναι υπεύθυνη, σε κάποιον βαθμό, για τη διαχείριση της ενέργειας βελτιώνοντας τη μεταβολική υγεία. Το μικροβίωμα ρυθμίζει την απόσπαση ενέργειας από τις τροφές με διάφορους μηχανισμούς. Πολλοί φυτικοί πολυσακχαρίτες είναι άπεπτοι, δηλαδή δεν χρησιμοποιούνται από το γαστρεντερικό σύστημα του ανθρώπου. Εντούτοις, τα μικρόβια του εντέρου μπορούν να τους διασπάσουν και να σχηματίσουν λιπαρά οξέα και άλλες χρήσιμες ουσίες που χρησιμεύουν ως πηγή ενέργειας από τα κύτταρα του τοιχώματος του εντέρου, ενώ άλλες ουσίες είναι απαραίτητες για τη νεογλυκογένεση και τη λιπογένεση στο ήπαρ. Επομένως, το μικροβίωμα επηρεάζει την ποσότητα ενέργειας που αποσπάται από τις τροφές και συμβάλλει στη διαχείριση του λίπους.

Η αυξημένη φυσική δραστηριότητα επηρεάζει τη σύσταση και την ποιότητά του συμβάλλοντας στην προαγωγή της υγείας. Η αύξηση στον πληθυσμό των βακτηριδίων που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή λιπαρών οξέων, όπως του βουτυρικού οξέος, αποτελεί μία από τις πιο ευρέως παρατηρούμενες μεταβολές από την άσκηση.

Μελετήθηκε το μικροβίωμα σε υπερμαραθωνοδρόμο υψηλής κλάσης που συμμετείχε σε αγώνα βουνού 163 χιλιομέτρων. Το τεστ ελέγχου υπομέγιστης κατανάλωσης οξυγόνου διήρκεσε 24 λεπτά και τα επίπεδα του γαλακτικού οξέος έφτασαν μέχρι 6,1 μονάδες και η σχετική κατανάλωση οξυγόνου σε 61,8 ml/1000 gr/min. Η μέγιστη κατανάλωση οξυγόνου ήταν 66,7ml/1000 gr/min. Οι μέγιστες σφίξεις 186/min και ο μέγιστος αερισμός 130,7 lt/min. Το αναερόβιο κατώφλι υπολογίστηκε στο 83% της μέγιστης κατανάλωσης οξυγόνου. Οι αυξημένες ανάγκες για κατανάλωση θερμίδων (13.000-16.000 θερμίδες) σε συνδυασμό με την ελαττωμένη ροή αίματος στο γαστρεντερικό σύστημα για το χρονικό διάστημα των 16 ωρών που διαρκεί ο αγώνας αποτελούν ένα σημαντικό στρες για τα μικρόβια, τα οποία ζουν στο γαστρεντερικό σύστημα. Ο πολλαπλασιασμός των παθογόνων ειδών μικροβίων παίζει έναν σημαντικό ρόλο στην αυξημένη επίπτωση λοιμώξεων που παρατηρούνται σε αθλητές ύστερα από έναν παρατεταμένο αγώνα αντοχής. Οι μειώσεις στα ωφέλιμα βακτηρίδια που παράγουν βουτυρικό οξύ και σχετίζονται με την ακεραιότητα της μεμβράνης του εντέρου πιθανώς συμβάλλουν στη μεγαλύτερη ευαλωτότητα σε λοιμώξεις και σε συστηματική φλεγμονή λόγω του στρες του γαστρεντερικού. Εντούτοις, οι αθλητές δεν αναφέρουν συμπτώματα κατά ή μετά τον αγώνα.

Η παρατεταμένη έντονη άσκηση σε συνδυασμό με τη σωστή ξεκούραση επηρεάζει θετικά την ποικιλομορφία του μικροβιώματος και την παρουσία ορισμένων ωφέλιμων βακτηριακών ειδών που προάγουν την υγεία και τη λειτουργία του φραγμού του εντέρου. Η άφθονη ποικιλομορφία του μικροβιώματος θεωρείται ο κύριος δείκτης της υγείας του και είναι σαφές ότι βελτιώνεται με την άσκηση

Σε αγώνες υπερμαραθώνιου το μικροβίωμα υφίσταται ταχείες και έντονες μεταβολές, οι οποίες αναδεικνύουν την ύψιστη σημασία της φυσικής άσκησης και της κίνησης στην υγεία των ανθρώπων.

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, τ. δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά