Καπνοβιομηχανία Παπαστράτος: Οι ευεργέτες του Πειραιά

Τα τέσσερα αδέλφια Παπαστράτου κατά σειρά ηλικίας ήταν ο Επαμεινώνδας, ο Γιάννης, ο Σωτήρης και ο Βαγγέλης. Ο πατέρας της οικογένειας ο Αναστάσιος έφυγε νέος και όλα τα βάρη έπεσαν στη μάνα, Χαρίκλεια που έβαλε σκοπό της ζωής της να σπουδάσει τα παιδιά της.

Πουλώντας κρασί που έφτιαχνε από ένα μεγάλο αμπέλι κατάφερε να σπουδάσει τα παιδιά της. Ο μεγαλύτερος ο Επαμεινώνδας τελειώνοντας το Δημοτικό Σχολείο στο Αγρίνιο εισήλθε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του σε Λωζάνη και Λειψία. Ο Γιάννης επίσης απόφοιτος Πανεπιστημίου έγινε δικηγόρος. Ο τρίτος της οικογένειας έγινε Αξιωματικός του στρατού. Μόνο ο μικρότερος όλων ο Βαγγέλης έδειξε διάθεση να μη θέλει να σπουδάσει, παρά μόνο να εργαστεί, πριν ολοκληρώσει τις σπουδές του και μπήκε να εργαστεί στη μεγαλύτερη καπνοβιομηχανία της περιοχής «Ρόζη και Βαρνάβα».

Ο Βαγγέλης Παπαστράτος οργάνωνε την αναχώρησή του για την Αμερική, όταν ο επιχειρηματίας Σωτήριος Αυγερινός διέθετε το ποσό των 300 χιλιάδων δραχμών αναζητώντας επένδυση του κεφαλαίου του. Ο Βαγγέλης του προτείνει συνεργασία για την δημιουργία μιας επιχείρησης εμπορίας καπνών.

Το 1906 οι συζητήσεις των δύο ανδρών τους οδήγησαν στην δημιουργία της επιχείρησης εμπορίας καπνού «Αυγερινού – Παπαστράτου». Ο Αυγερινός έβαλε τα χρήματα και ο Βαγγέλης Παπαστράτος την εμπειρία που είχε αποκτήσει από την εργασία στου «Ρόζη και Βαρνάβα».

Η δυναμική που απέκτησε σύντομα η επιχείρηση έφερε εντός αυτής και τα υπόλοιπα αδέλφια. Τον Σωτήρη το 1908, τον Γιάννη το 1912, και τον Επαμεινώνδα το 1915. Στο μεταξύ πέθανε ο Σωτήριος Αυγερινός και έτσι η επιχείρηση μετατράπηκε σε αποκλειστικά οικογενειακή υπόθεση. Ο ελληνικός καπνός ήταν ανάρπαστος στο εξωτερικό και είχε καταγράψει την δική του ιστορία όταν ήδη από το 1873 λειτουργούσε στην Γερμανία ο καπνεμπορικός οίκος του Κυπριανού Ενφιεντζόγλου και αμέσως μετά ο οίκος των αδελφών Σαραϊδάρη. Οι Έλληνες καπνέμποροι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή στο εξωτερικό. Στην Αίγυπτο κάνουν χρυσές δουλειές οι οίκοι του Λιβανού, του Χέλμη. Στις ΗΠΑ ο Νικόλαος Κουντούρης εισήγαγε ελληνικό καπνό που γρήγορα έγινε ανάρπαστος. Τα ελληνικά καπνά είχαν αποκτήσει υποστηρικτές μέχρι πάνω στις χώρες του Βορρά, στις μακρινές Φιλανδία και Σουηδία.

Ακολούθησε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και οι τρεις από τους τέσσερις αδελφούς Παπαστράτου έμειναν αποκλεισμένοι στην Ολλανδία. Η Ολλανδία θεωρείτο προνομιακός εμπορικός και ναυτικός σταθμός. Την περίοδο του πολέμου έχει μεταβληθεί σε ένα μοναδικό διαμετακομιστικό κέντρο εμπορίου της Ευρώπης. Έκλεισαν χρυσές συμφωνίες και εισέπραξαν απίστευτα κέρδη, κάνοντας γνωστά τα καπνά τους στους ξένους εμπορικούς οίκους.

Οι ελληνικές κυβερνήσεις όμως με λανθασμένους χειρισμούς, έριξαν την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών καπνών. Οι αδελφοί βλέπουν ότι δεν μπορούν να παραμείνουν μόνο στο χώρο της εμπορίας καπνού, και αποφασίζουν να περάσουν στην καπνοβιομηχανία. Εντός αυτής της κατεύθυνσης αποφασίζουν να δημιουργήσουν ένα εργοστάσιο στο μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας και ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου. Στον Πειραιά!

Στις 29 Μαΐου 1931 τελούνται τα εγκαίνια της Καπνοβιομηχανίας Παπαστράτου στον Πειραιά, παρουσία του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου και όλων των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών της χώρας. Τα εγκαίνια λαμβάνουν διαστάσεις πανελλήνιου γεγονότος ύψιστης σημασίας για την εθνικής μας οικονομία. Το συγκρότημα των Παπαστράτου στον Πειραιά δεν έχει όμοιό του όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρη την Ανατολή. Τετρακόσιες χιλιάδες λίρες Αγγλίας ξοδεύονται για την οικοδόμησή του ώστε να συμπεριλαμβάνει όλες τις ανέσεις για τους εργαζόμενους ενώ διαθέτει όρους ασφαλείας και εργασιακό περιβάλλον ανώτερο των ευρωπαϊκών εργοστασίων.

Την ημέρα των εγκαινίων οι προσκεκλημένοι επίσημοι μόλις είδαν εξωτερικά το κτήριο του εργοστασίου είπαν ότι θυμίζει περισσότερο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο ή μοντέρνο ξενοδοχείο και λιγότερο εργοστάσιο. Καθαριότητα, τάξη, ευρυθμία, τελειότητα μηχανημάτων, άρτια βιομηχανική εγκατάσταση. Στον πρώτο όροφο γινόταν η ανάμιξη του καπνού, όπου γυναίκες με άσπρη ποδιά έκαναν αυτή τη δουλειά, θυμίζοντας περισσότερο νοσοκόμες παρά εργάτριες.

Στον δεύτερο όροφο υπήρχαν οι κοπτικές μηχανές ενώ συγχρόνως γινόταν και το στέγνωμα του καπνού. Στον τρίτο όροφο βρίσκονταν τα υπερσύγχρονα μηχανήματα σιγαροποιήσεως που σε απόδοση έφταναν τα 1.500 τσιγάρα το λεπτό! Το εργοστάσιο Παπαστράτου μπορούσε να παράγει 180 χιλιάδες τσιγάρα την ώρα ή περίπου ενάμιση εκατομμύριο τσιγάρα το οκτάωρο.

Η πρόσληψη και η απασχόληση στο εργοστάσιο των αδελφών Παπαστράτου στον Πειραιά δεν θεωρείται για τους Πειραιώτες απλώς μια εργασία επιβίωσης αλλά μια ευκαιρία ζωής. Όμως δεν ήταν μόνο οι τέλειες συνθήκες εργασίας που έκαναν αγαπητό το όνομα των Αδελφών Παπαστράτου στον Πειραιά. Ήταν και το πλήθος των ευεργεσιών που προσέφεραν τόσο στην τοπική κοινωνία του Πειραιά όσο και στη γενέτειρα πατρίδα τους το Αγρίνιο. Στέγη προστασίας ανηλίκων, δωρεές στα κοινωφελή ιδρύματα της πόλης, προικοδοτήσεις, οικονομική βοήθεια σε σωματεία και ενώσεις κ.α.

Η Παπαστράτειος Παιδική Στέγη Πειραιώς υπήρξε μια από τις ευεργεσίες των Αδελφών Παπαστράτου στην πόλη του Πειραιά. Ιδρύθηκε το 1938 και βρίσκεται στην οδό Κυριακούλη Μαυρομιχάλη 20 στον Πειραιά.

Η εταιρεία ξεκίνησε μια συνεργασία με τη Philip Morris το 1975 και αγοράστηκε από αυτήν το 2003. Το 2009, ένα νέο εργοστάσιο εγκαινιάστηκε στην περιοχή του Ασπροπύργου, μια επένδυση άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ, με δυνατότητα παραγωγής 20 δισεκατομμυρίων τσιγάρων ετησίως. Η εταιρεία κατέχει επίσης μια εγκατάσταση αποθήκης καπνού στο Αγρίνιο.

Από το 2018 η Παπαστράτος έχει σταματήσει την παραγωγή συμβατικών τσιγάρων και έκτοτε παράγει μόνο θερμαινόμενες ράβδους καπνού (Heets), συμβατές με την συσκευή θέρμανσης καπνού IQOS.

Με πληροφορίες από το www.pireorama