O μπακάλης που έδωσε το όνομά του στα Εξάρχεια - Το νταμάρι που έγινε λόφος λόγω κρεβατομουρμούρας

Στα τέλη του 1800 ο Hπειρώτης Βασίλειος Έξαρχος άνοιξε ένα μεγάλο παντοπωλείο στη συμβολή των οδών Θεμιστοκλέους και Σόλωνος. Η φήμη του γρήγορα εξαπλώθηκε, καθώς οι τιμές του, ειδικά στο λάδι, ήταν ασυναγώνιστες.

Όλοι οι Αθηναίοι πήγαιναν στον Έξαρχο να ψωνίσουν καλά και φθηνά προϊόντα. Η περιοχή έγινε πλέον γνωστή με το όνομα του μπακάλη και τη φώναζαν Εξάρχεια.

Ο Βασίλειος Έξαρχος, ξεκίνησε φτωχός από την Κόνιτσα και έγινε σπουδαίος έμπορος στην Αθήνα. Μετά τον θάνατό του, άφησε ένα μεγάλο ποσό ως κληροδότημα στο χωριό του και οι συγχωριανοί του στην Πουρνιά τοποθέτησαν την ορειχάλκινη προτομή του στην πλατεία του χωριού τους

Οι “επαναστατικές” οδοί των Εξαρχείων

Όταν μια «χούφτα» μαστόρων από τις Κυκλάδες, την Πελοπόννησο και την Ήπειρο έφτασαν στην απελευθερωμένη Αθήνα, για να συμβάλλουν στην οικοδόμηση της πρωτεύουσας,η ονομασία «Προάστιον» που καθιερώθηκε από τη δεκαετία του 1830, σταδιακά έμεινε στην αφάνεια. Οι μάστορες και οι εργάτες που εργάστηκαν για να κτιστούν τα Ανάκτορα του Όθωνα, το Πανεπιστήμιο, το Οφθαλμιατρείο, και άλλα σημαντικά κτίρια της πόλης, έδωσαν ονόματα που είχαν σχέση με την Επανάσταση. Γι αυτόν τον λόγο σήμερα, οι δρόμοι των Εξαρχείων έχουν ηρωικά ονόματα, όπως Τζαβέλλα, Μεσολογγίου, Μάνης, Ναυαρίνου, Βαλτετσίου, Δερβενίων, Ζαλόγγου, Νικηταρά, Μαυροκορδάτου, Γραβιάς, Κωλέττη, Λόντου κ.α.

Ο μεγαλύτερος δρόμος ήταν η οδός Προαστίου, η οποία το 1928 μετονομάστηκε σε Εμμανουήλ Μπενάκη.

• Τα σημερινά Εξάρχεια, όπως ήταν το 1882! Τότε η περιοχή λεγόταν «Πιθαράδικα», επειδή εκεί υπήρχαν συγκεντρωμένα εργαστήρια, που κατασκεύαζαν πιθάρια.

Το νταμάρι που έγινε ο λόφος του Στρέφη

Μέχρι και την εμφάνιση του μπακάλη Βασίλη Έξαρχου οι Αθηναίοι προσφωνούσαν τη συνοικία και “Πιθαράδικα”, καθώς από εκεί αγόραζαν πιθάρια για τα σπίτια τους.

Την πρώτη ύλη οι πιθαράδες την προμηθεύονταν από το λατομείο που βρισκόταν στον λόφο πάνω από τα Εξάρχεια και στα χρόνια της τουρκοκρατίας ονομαζόταν Πινακωτά (παραφορά της τουρκικής λέξης Μπινεκντάσι, που σημαίνει πέτρα ή ψηλός βράχος).

Εκτός από πηλό, το νταμάρι τροφοδότησε με πέτρα σχεδόν όλα τα σπίτια που έχτισαν οι φτωχοί Αθηναίοι . Ο λόφος αποκτήθηκε από την οικογένεια του αξιωματικού Στρέφη, που κατοικούσε κοντά στο λατομείο και έτσι πήρε το όνομά του.

Μία μέρα η σύζυγος του αξιωματικού βρήκε τα απλωμένα ασπρόρουχα κατακόκκινα από τη σκόνη του λατομείου. Η κρεβατομουρμούρα ήταν τρομερή και ο αξιωματικός αναγκαστικά έστειλε στρατιώτες να πάρουν δέντρα από τη Γεωπονική Σχολή και να τα φυτέψουν στο λατομείο.

Το 1914 για άγνωστους λόγους ο λόφος απαλλοτριώθηκε από το δημόσιο και μέχρι το 1940 διαμορφωνόταν συνεχώς σε μια καταπράσινη γωνιά για τους Αθηναίους. Χάρη στην μπουγάδα της κυρίας Στρέφη, το νταμάρι έγινε ένας υπέροχος λόφος αναψυχής.

πηγή: mixanitouxronou.gr