Η ταινία που κατέστρεψε τον Αλεξανδράκη και τον χώρισε από την Γεωργούλη

Η ταινία «Συνοικία το όνειρο» είναι ελληνική δραματική ταινία του 1961 σε σκηνοθεσία Αλέκου Αλεξανδράκη. Το σενάριο γράφτηκε από τον Τάσο Λειβαδίτη και τον Κώστα Κοτζιά. Πρωταγωνιστούν οι Αλέκος Αλεξανδράκης, Μάνος Κατράκης και Αλίκη Γεωργούλη. Θεωρείται ως μία από τις πρώτες ελληνικές νεορεαλιστικές ταινίες.

Μια φτωχογειτονιά της Αθήνας, ο Ασύρματος -περιοχή στην Πλάκα που ονομαζόταν έτσι επειδή εκεί ήταν τοποθετημένος ο ασύρματος των Γερμανών επί Κατοχής-, είναι το κέντρο του κόσμου για τους ανθρώπους που ζουν εκεί, και προσπαθούν με κάθε τρόπο να ξεφύγουν απ’ τη φτώχεια και την ανέχεια. Ένας άρτι αποφυλακισμένος νέος, ο Ρίκος (Αλέκος Αλεξανδράκης), προσπαθεί να βγάλει χρήματα, την ίδια στιγμή που η αγαπημένη του (Αλίκη Γεωργούλη) βλέπει άλλους άνδρες, και ο αδερφός της (Μάνος Κατράκης) προσπαθεί να συνεισφέρει στα οικονομικά της οικογένειας. Ο Ρίκος θα σκαρφιστεί μια δουλειά αλλά θα ξοδέψει τα συγκεντρωμένα χρήματα. Ένας από τους «συνεταίρους» του (Αλέκος Πέτσος) θα αυτοκτονήσει. Ο Ρίκος, η αγαπημένη του και ο αδερφός της, ηττημένοι και απογοητευμένοι εξαιτίας των προσδοκιών που δεν ευοδώθηκαν ποτέ, θα αναγκαστούν να συμβιβαστούν με την ωμή πραγματικότητα.

Λίντα Άλμα: O μεγάλος έρωτας του Κατράκη χόρευε δίπλα στην Εντίθ Πιάφ (vid)

Ο ανένταχτος και περιθωριοποιημένος επαρχιώτης

Οι δημιουργοί της ταινίας, ο σκηνοθέτης Αλεξανδράκης και η ηθοποιός Γεωργούλη, επηρεασμένοι από τις πολιτικές και κοινωνικές καταστάσεις της περιόδου του 1960 ήθελαν να προβάλλουν την ελληνική πραγματικότητα του ανένταχτου και περιθωριοποιημένου επαρχιώτη Έλληνα, που μετά τον εμφύλιο και την οικονομική καταστροφή επιβιώνει με δυσχέρειες, και ελπίζει στα όνειρα και στο «γύρισμα της τύχης» για ένα καλύτερο μέλλον. Πολλοί από τους ηθοποιούς είχαν βιώσει προσωπικά αυτή την πραγματικότητα, κάτι που ενίσχυσε τις ερμηνείες τους.

Η κυβέρνηση αντέδρασε

Η ταινία αντιμετώπισε πολλά προβλήματα με την εξουσία της εποχής τόσο κατά τα γυρίσματα όσο και όταν άρχισε να προβάλλεται. Αρχικά απαγορεύθηκε η προβολή της από την Υπηρεσιακή κυβέρνηση Κωνσταντίνου Δόβα. Στη συνέχεια, η κυβέρνηση Καραμανλή προσπαθούσε να ανορθώσει την ελληνική οικονομία και να κάνει ελκυστική τη χώρα στους ξένους τουρίστες και επενδυτές και θεωρούσε ότι η ταινία εμπόδιζε το έργο της, καθώς οι σκηνές φτώχειας και εξαθλίωσης που περιείχε κινδύνευαν να τους αποθαρρύνουν. Τελικά, επιτράπηκε η προβολή μιας λογοκριμένης εκδοχής της και μόνο στα αστικά κέντρα. Λόγω των υψηλών χρεών του Αλεξανδράκη, πούλησε τα δικαιώματα της ταινίας στους αδελφούς Κουρουνιώτη.

Η ταινία απέσπασε το Βραβείο φωτογραφίας και το βραβείο Β' ανδρικού ρόλου στo Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1961.

Μάνος Κατράκης: Το τελευταίο ταξίδι... στα Κύθηρα

Η Βλάχου και... «τι πράγματα είναι αυτά που δείχνετε;»

Σε συνέντευξή του στα «Νέα» ο Αλέκος Αλεξανδράκης είχε πει ότι η ταινία κυκλοφόρησε αφού λογοκρίθηκε κατόπιν προσωπικής παρέμβασης της Ελένης Βλάχου στον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ακόμα και τότε η πρεμιέρα ήταν επεισοδιακή.

Σε ένα σχετικό θέμα στο Βήμα το 2011, διαβάζουμε: «...Η αστυνομία αποπειράθηκε να εμποδίσει την είσοδο του κοινού στον κινηματογράφο και η παρακολούθησή της ουσιαστικά κατέληξε να είναι πράξη αντίστασης. «Τι πράγματα είναι αυτά που δείχνετε;» είχε ρωτήσει τον Αλέκο Αλεξανδράκη αστυνομικός διευθυντής που σταμάτησε την προβολή της ταινίας. «Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πεινασμένοι ούτε τρελοί που να κυκλοφορούν ελεύθεροι. Κάνετε κομμουνιστική προπαγάνδα». Επίσης η «Συνοικία» δεν προβλήθηκε σε επαρχιακές πόλεις- ειδικά στις «εθνικά ευαίσθητες περιοχές» εκδόθηκε αυστηρή διαταγή απαγόρευσης....».

Βλαχοπούλου: Ο εκτός σεναρίου καβγάς της Ανγκιολίνας με τον μανάβη-ζωγράφο αδερφό της

Στο τμήμα για εξακρίβωση

Έπρεπε να είναι ιδιαίτερα θαρραλέος κάποιος για να δει την ταινία. Οι αστυνομικοί είτε κατέγραφαν το όνομά του είτε τον πήγαιναν στο τμήμα για εξακρίβωση στοιχείων. Κάπως έτσι, η ταινία έκοψε μόλις 2.500 εισιτήρια και κατέστρεψε οικονομικά τον Αλεξανδράκη. Σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ και στον δημοσιογράφο Άρη Σκιαδόπουλο το 1996, ο Αλεξανδράκης είχε δηλώσει: «Είχε πολλές περιπέτειες αυτό το έργο. Η μοναδική ταινία που έκανα ως σκηνοθέτης και παραγωγός. Την πλήρωσα ακριβά. Ό,τι χρήματα είχα μαζέψει από τις προηγούμενες ταινίες, τα έβαλα για να κάνω το "Συνοικία το όνειρο". Ήθελα να πω πράγματα».

«Η αριστερή που έβαλε τον Αλεξανδράκη σε αυτή την υπόθεση»

Πάλι στο ΒΗΜΑ, διαβάζουμε όσα υποστηρίζει ο φωτογράφος Γιώργος Καλφομανώλης, γιος της Αλίκης Γεωργούλη, ο οποίος έχει τα δικαιώματα της ταινίας: «Ο Αλέκος Αλεξανδράκης δεν μιλούσε ποτέ για τη Γεωργούλη, όπως και η Γεωργούλη δεν μιλούσε ποτέ για τον Αλεξανδράκη. Αυτό που ξέρω είναι ότι η μητέρα μου και ο Αλεξανδράκης δεν είχαν παρτίδες μετά τον χωρισμό τους. Νομίζω ότι είχαν μια πολύ μεγάλη διαμάχη ως προς το θέμα της παραγωγής της ταινίας. Διότι ο Αλεξανδράκης ως σκηνοθέτης ήθελε να εμφανίζεται και ως παραγωγός, ενώ στην ουσία αυτή η δουλειά έγινε από τη Γεωργούλη. Η αριστερή που έβαλε τον Αλεξανδράκη σε αυτή την υπόθεση ήταν η μητέρα μου. Εκείνη είχε τις γνωριμίες με τον Κατράκη και τον Θεοδωράκη».

Βρέχει στη φτωχογειτονιά

Πάντως στον ιστορικό χαρακτήρα της ταινίας συνέβαλε και κάτι άλλο. Σε αυτή άκουσε η Ελλάδα τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, να τραγουδά «Βρέχει στη φτωχογειτονιά» σε στίχους του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη και μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Ένα τραγούδι σταθμός που θεωρήθηκε «ύμνος» της φτωχολογιάς.