Τόνια Σβάιερ: Η βασίλισσα των κουπιών στο ΦΩΣ

Η Τόνια (Αντωνία) Σβάιερ έγραψε τη δική της μεγάλη Ιστορία στον ελληνικό αθλητισμό και ειδικά στον χώρο της κωπηλασίας. Είναι η βασίλισσα των κουπιών. Όχι μόνο γιατί ήταν μια μεγάλη αθλήτρια αλλά και γιατί αποτελεί σημείο αναφοράς, καθώς άνοιξε τον δρόμο σε πολλές αθλήτριες για να ασχοληθούν με το άθλημα αυτό. Ήταν η πρώτη Ελληνίδα κωπηλάτρια που έλαβε μέρος σε Ολυμπιακούς Αγώνες, η πρώτη αθλήτρια που διακρίθηκε σε αυτόν τον χώρο. Έλαβε μέρος σε τρεις Ολυμπιακούς Αγώνες, το 1988 στη Σεούλ, το 1992 στη Βαρκελώνη, το 1996 στην Ατλάντα. Στις δύο πρώτες Ολυμπιάδες τερμάτισε πρώτη στους μικρούς τελικούς και 7^η στη γενική κατάταξη. Έχει τεράστια συλλογή μεταλλίων και Κυπέλλων από νίκες σε Παγκόσμια, Πανευρωπαϊκά Πρωταθλήματα και επί σειρά ετών στο σκιφ γυναικών μονοπωλούσε τις επιτυχίες στα Ελληνικά Πρωταθλήματα. Ανήκε στον Ναυτικό Όμιλο Ιωαννίνων.
Η Τόνια Σβάιερ κατάφερε επί σειρά ετών να είναι αθλήτρια υψηλών προδιαγραφών. Δούλεψε πολύ, σε δύσκολα χρόνια, για να αποδείξει ότι μπορούν να διακριθούν και οι γυναίκες στην κωπηλασία και στους στίβους των αγώνων. Στην αρχή ο δρόμος ήταν μοναχικός. Στις δύο πρώτες Ολυμπιάδες (Σεούλ και Βαρκελώνη) ήταν η μοναδική Ελληνίδα κωπηλάτρια που έλαβε μέρος. Μετά ακολούθησαν κι άλλες, έχοντας ως πρότυπο τη Γιαννιώτισσα πρωταθλήτρια. Και το 2012, στην Ολυμπιάδα του Λονδίνου, ήρθε και το πρώτο χάλκινο μετάλλιο στο διπλό σκιφ ελαφρών βαρών με Τσιάβου και Γιαζιτζίδου.

Η Τόνια Σβάιερ σήμερα δεν ασχολείται με την κωπηλασία, καθώς το 1999 αποτραβήχτηκε από τα κουπιά. Όμως καμαρώνει τους δύο γιους της, Θανάση και Λεωνίδα Παλαιοπάνο, που είναι πρωταθλητές Ελλάδας και μέλη της εθνικής ομάδας κωπηλασίας. Ο πατέρας της είναι Γερμανός. Μητέρα της είναι η γνωστή γιατρός των Ιωαννίνων, Αθανασία Σαχρόνη, με τεράστια κοινωνική προσφορά. Το ραντεβού μας για τη σημερινή συνέντευξη στο «ΦΩΣ» κλείστηκε στις εγκαταστάσεις του Ναυτικού Ομίλου Ιωαννίνων, του κορυφαίου συλλόγου στην Ελλάδα. Εκεί όπου για πολλά χρόνια ήταν το δεύτερο σπίτι της Τόνιας. Πιστεύουμε ότι κάναμε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη με αυτήν τη μεγάλη αθλήτρια, αλλά αυτό θα το κρίνετε εσείς.

Πότε ξεκίνησες τον αθλητισμό;

Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’80, από μαθήτρια ακόμα, δοκίμασα να κάνω κωπηλασία και κόλλησα εκεί. Με μάγεψαν τα κουπιά και η λίμνη. Πριν είχα ασχοληθεί με μπάσκετ, βόλεϊ, αλλά δεν με τράβηξαν ιδιαίτερα και ούτε ήμουν καλή σε κανένα άλλο άθλημα.

Ποιος σε μύησε στην κωπηλασία;

Ο τότε ομοσπονδιακός προπονητής Γιάννης Συμπόνης, που ήταν οικογενειακός φίλος, είδε τα σωματικά προσόντα και ζήτησε να πάω στον Ναυτικό Όμιλο για δοκιμαστικά. Έδειξα ότι τα κατάφερνα από την αρχή καλά και έμεινα για πάντα στην κωπηλασία.

Πόσα χρόνια ασχολήθηκες ως αθλήτρια;

Περίπου δεκαπέντε χρόνια ήμουν κάθε μέρα στη λίμνη για προπόνηση και αγώνες. Δεν υπάρχει σημείο της λίμνης που να μην το γνωρίζω. Αρχικά το έβλεπα σαν χόμπι. Αλλά στη συνέχεια εξελίχθηκα, είχα διακρίσεις, με αποκορύφωνα τη συμμετοχή μου σε τρεις Ολυμπιακούς Αγώνες.

Πότε ήρθε η πρώτη μεγάλη διάκριση;

Το 1988 όταν προκρίθηκα και έλαβα μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Σεούλ. Πριν είχα πανελλήνιες νίκες, χρυσά μετάλλια σε πανευρωπαϊκούς αγώνες, αλλά το να αγωνιστείς σε Ολυμπιάδα είναι το αποκορύφωμα της καριέρας κάθε αθλητή και αθλήτριας. Ήμουν 19 ετών όταν αγωνίστηκα στη Σεούλ. Και μάλιστα η πρώτη Ελληνίδα κωπηλάτρια που έλαβε μέρος σε Ολυμπιακούς Αγώνες.

Όταν ξεκίνησες είχες κάποιον αθλητή ή κάποια αθλήτρια ως πρότυπο;

Από τον χώρο της κωπηλασίας όχι. Εντάξει, όλοι ξέραμε τον Κοντομανώλη που είχε λάβει μέρος σε Ολυμπιάδες και ήταν σπουδαίος αθλητής, αλλά εγώ θαύμαζα τον Καρλ Λιούις, τον δρομέα. Μάλιστα στην Ολυμπιάδα της Σεούλ, έξω από το Ολυμπιακό Χωριό, όταν πήγαμε να πάρουμε το λεωφορείο για να πάμε κάπου, εντελώς τυχαία έπεσα πάνω του. Έπαθα σοκ και έβγαλα μια αναμνηστική φωτογραφία που την έχω ακόμη ως ενθύμιο.

Θα έλεγα, Τόνια, ότι στον χώρο της κωπηλασίας είσαι μια ξεχωριστή περίπτωση, ως η πρώτη Ελληνίδα κωπηλάτρια που πήγε σε Ολυμπιακούς Αγώνες.

Με ευχαριστεί ότι εγώ έκανα την αρχή. Άνοιξα τον δρόμο για να πάνε κι άλλες κοπέλες στη συνέχεια σε Ολυμπιάδες, που έφεραν και μεγαλύτερες διακρίσεις από μένα. Πάντα με την παρουσία μου στον αθλητισμό ήθελα να εκπέμπω το μήνυμα ότι ο πρωταθλητισμός δεν εξαρτάται αν είσαι άνδρας ή γυναίκα, αλλά πόσο δυνατός χαρακτήρας είσαι και πόσο αγαπάς αυτό που κάνεις.

«Απερίγραπτες στιγμές στους Ολυμπιακούς Αγώνες»

Μπορούν να περιγραφούν τα συναισθήματα της συμμετοχής σε Ολυμπιακούς Αγώνες;

Είναι απερίγραπτες στιγμές, που δεν μπορείς να νιώσεις σε άλλες φάσεις της ζωής σου. Ειδικά στην τελετή έναρξης, όπου η ελληνική αποστολή μπαίνει πάντα πρώτη στο στάδιο και τη χειροκροτεί όλος ο κόσμος. Ένιωσα αυτό το δυνατό συναίσθημα πρώτη φορά σε νεαρή ηλικία στη Σεούλ. Όρθιος ο κόσμος μάς χειροκροτούσε. Ακόμη και τώρα που τα θυμάμαι σηκώνεται η τρίχα μου.

Μετά τη Σεούλ ακολούθησαν οι Ολυμπιάδες σε Βαρκελώνη και Ατλάντα. Ξεχωρίζεις κάποια από αυτές;

Κάθε Ολυμπιάδα είναι ένα ξεχωριστό και μεγάλο γεγονός. Είναι το αποκορύφωμα του αγώνα και της συνεχούς προσπάθειας που κάνουν οι αθλητές και οι αθλήτριες για να είναι σε υψηλά επίπεδα. Ήταν γεγονότα που αποτελούν ορόσημα στην καριέρα μου. Το λες με καμάρι στη μετέπειτα ζωή σου ότι αγωνίστηκα για την Ελλάδα σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Δεν είναι καθόλου εύκολο να πας σε Ολυμπιάδα. Για να πάρεις πρόκριση από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, πρέπει να προσπαθήσεις πάρα πολύ.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες επιτυχίες που είχες;

Στη Σεούλ και στη Βαρκελώνη ήρθα πρώτη στον μικρό τελικό και 7^η στη γενική κατάταξη. Με τις διακρίσεις αυτές έχω πάρει και τον τίτλο της ολυμπιονίκη. Η συλλογή μου από μετάλλια είναι μεγάλη. Δεν μπορώ να σας απαριθμήσω τους αγώνες. Έχω πάρα πολλές πανελλήνιες νίκες, μετάλλια σε Παγκόσμια και Πανευρωπαϊκά Πρωταθλήματα, σε Βαλκανικούς Αγώνες. Όλα αυτά τα χρόνια ήμουν σε υψηλό και ανταγωνιστικό επίπεδο. Μετρά πάνω απ’ όλα η διάρκεια και όχι να κάνεις μια επιτυχία και μετά να εξαφανιστείς. Γι’ αυτό είχα ως πρότυπο τον Καρλ Λιούις.

Πώς άντεξες 15 χρόνια να είσαι αθλήτρια πρώτης γραμμής και πρωταθλήτρια;

Όταν αγαπάς αυτό που κάνεις, δεν καταλαβαίνεις πώς περνά ο καιρός.

«Έκανα αυτό που αγαπούσα»

Πρέπει να στερήθηκες πολλά πράγματα, έτσι δεν είναι;

Με ρωτούν πολλοί αν έκανα θυσίες για τον αθλητισμό. Είναι λάθος αυτή η έκφραση. Δεν έκανα καμία θυσία, αλλά έκανα κάτι που αγαπούσα και γέμιζε τη ζωή μου. Ο κόπος και ο ιδρώτας ξεχνιούνταν όταν έρχονταν τα μετάλλια και οι διακρίσεις. Στερήθηκα κάποια πράγματα σε μικρή ηλικία. Δεν μπορείς να ξενυχτάς και το πρωί να κάνεις προπόνηση στη λίμνη. Το κουπί είναι ζόρικο. Όμως συμβιβάστηκα με όλα αυτά. Πιστεύω ότι σε όλες τις φάσεις της ζωής υπάρχουν πράγματα που μπορούν να γεμίσουν τον εσωτερικό κόσμο ενός ανθρώπου. Εγώ έκανα αυτό που μου άρεσε. Αν γύριζε ο χρόνος πίσω, πάλι τα ίδια πράγματα θα έκανα.

Εμείς, Τόνια, βλέπουμε μόνο τους αγώνες, τα μετάλλια. Πίσω από τη σκηνή τι κρύβει η ζωή ενός αθλητή ή μίας αθλήτριας;

Σε όλα τα αθλήματα, όταν κάνεις πρωταθλητισμό, ακολουθείς έναν μακρύ δρόμο με επίπονες προπονήσεις, κούραση, πόνο, κλάμα μερικές φορές. Και όλα αυτά για να μπορέσεις να νιώσεις και να ζήσεις τις λίγες στιγμές, όταν κατακτάς νίκες και μετάλλια.

Να μη λέμε μόνο τα καλά, αλλά και τα άσχημα. Κάλυψα δημοσιογραφικά και τη δική σου διαδρομή και είχα αναδείξει τότε αρκετά στραβά που υπήρχαν. Εγώ θα τα πω και αν θέλεις τα σχολιάζεις. Όταν έκανες προετοιμασία για την Ολυμπιάδα της Σεούλ, έχασες τη χρονιά στη Γυμναστική Ακαδημία γιατί δεν δικαιολόγησαν τις απουσίες σου. Έχω λάθος;

Η Κωπηλατική Ομοσπονδία δεν πίστευε τότε σε μένα. Δεν είχε πάει άλλη φορά κωπηλάτρια σε Ολυμπιάδα. Γι’ αυτό και δεν μου έδωσαν σημασία. Να φανταστείτε ότι δεν με έβαλαν στην προολυμπιακή ομάδα, όπως έγινε με τους υπόλοιπους αθλητές και αθλήτριες. Εγώ έκανα προπονήσεις καλύπτοντας όλα τα έξοδα η μητέρα μου, να είναι καλά. Ενώ είχα εξασφαλίσει πρόκριση για Ολυμπιάδα, πλήρωνα για να κάνω προετοιμασία. Έτσι, αναγκάστηκα να εγκαταλείψω τη Γυμναστική Ακαδημία, έμεινα στα Γιάννινα για να προπονούμαι στη λίμνη. Θα μπορούσα να δώσω κάποια μαθήματα, αλλά δεν δικαιολόγησαν τις απουσίες.

Σου θυμίζω και κάτι ακόμη. Σε έβαλαν να αγωνιστείς στη Σεούλ κόντρα σε μεγαθήρια ξένων χωρών με ξύλινα κουπιά, περασμένων εποχών, ενώ όλες οι αντίπαλες αθλήτριες είχαν σύγχρονα για τότε πλαστικά κουπιά. Τα θυμάσαι;

Μου βάζεις δύσκολα (γελά). Πέρασαν αυτά, ας τα ξεχάσουμε. Ασφαλώς τα θυμάμαι.

«Αγωνίστηκα στη Σεούλ με δανεικά κουπιά»

Να τα πούμε όλα, έτσι για την Ιστορία.

Εντάξει, θα το πω. Ναι, αυτό έγινε. Τόσο στους προκριματικούς αγώνες όσο και στην Ολυμπιάδα της Σεούλ αγωνίστηκα με δανεικά κουπιά από τον Ναυτικό Όμιλο Βόλου. Με τα ξύλινα κουπιά που μου είχε δώσει η ομοσπονδία δεν θα μπορούσα να κάνω τίποτα. Έτσι, δανείστηκα τα πλαστικά κουπιά και με αυτά αγωνίστηκα.

Η κωπηλασία είναι δύσκολο άθλημα; Και ο κόσμος λέει στην καθημερινότητα την έκφραση «χτυπάς κουπί…».

Όταν κάνεις πρωταθλητισμό, όλα τα αθλήματα είναι δύσκολα. Όταν κάνεις μόνο αθλητισμό, κάνεις απλώς το χόμπι σου. Στον πρωταθλητισμό υπάρχουν ζόρια. Η κωπηλασία σε θέλει συνέχεια στη λίμνη για προπόνηση. Για να μπορέσεις να κερδίσεις εκατοστά του δευτερολέπτου και να πάρεις μια νίκη.

Τα παιδιά σου, Θανάσης και Λεωνίδας Παλαιοπάνος, είναι κωπηλάτες και μάλιστα υψηλού επιπέδου. Έβαλες και εσύ το χεράκι σου να κάνουν δεύτερο σπίτι τους τη λίμνη;

Είναι και οι δύο αθλητές του Ναυτικού Ομίλου Ιωαννίνων και της εθνικής ομάδας. Γράφουν τη δική τους ιστορία και μας κάνουν περήφανους. Εγώ αλλά και ο πατέρας τους, που είναι προπονητής κωπηλασίας, ενδιαφερθήκαμε μόνο να ασχοληθούν τα παιδιά με τον αθλητισμό. Δεν είπαμε τίποτα σε ποιο άθλημα θα πάνε. Ας έπαιζαν ποδόσφαιρο, μπάσκετ, τένις, οτιδήποτε άλλο, αρκεί να είναι στον χώρο του αθλητισμού. Ο αθλητισμός είναι καλό διαβατήριο ζωής, φτιάχνει σωστούς ανθρώπους. Πέρασαν απ’ όλα τα αθλήματα και τελικά αποφάσισαν οι ίδιοι να ασχοληθούν με την κωπηλασία. Ήταν καθαρά δική τους επιλογή, χωρίς καμία δική μας παρέμβαση. Το χαρήκαμε και εγώ και ο πατέρας τους.

Σε ρωτάνε καθόλου για τους αγώνες, τους δίνεις συμβουλές;

Εμένα δεν με ακούν (γελά). Λέω και εγώ ως μάνα αυτά που θέλω, πιστεύω ότι τα κρατάνε στο πίσω μέρος του μυαλού τους, αλλά επειδή ο πατέρας τους είναι πολύ καλός προπονητής, για ένα διάστημα ήταν και στην Εθνική Κίνας, ανέλαβε αυτός να καθοδηγεί και να βοηθά τα παιδιά σε αυτό το κομμάτι. Από εκεί και μετά τα παιδιά έχουν καλούς προπονητές στον Ναυτικό Όμιλο και στην εθνική ομάδα που τους λένε τι πρέπει να κάνουν.

«Καμαρώνω κάθε μέρα τα παιδιά μου»

• Η Τόνια Σβάιερ ποζάρει για το «ΦΩΣ» με τους γιους της, Θανάση και Λεωνίδα Παλαιοπάνο, στην Παμβώτιδα Λίμνη

Πώς ονειρεύεσαι να καμαρώσεις τους γιους σου; Στο βάθρο κάποιας Ολυμπιάδας;

Να είναι καλά, εγώ κάθε μέρα τους καμαρώνω. Θα ήταν ευχής έργον να τους δω σε μια Ολυμπιάδα και να χειροκροτήσω τις επιτυχίες τους. Ο κάθε γονιός το ίδιο θα ήθελε. Όμως καλά να είναι και ας έρθουν τα πράγματα όπως θέλουν αυτοί. Ας κάνουν αυτό που τους αρέσει, τους γεμίζει, τους ικανοποιεί, που τους κάνει χαρούμενους.

Είσαι ικανοποιημένη από την εξέλιξη του αθλήματος στα μεταγενέστερα χρόνια;

Είχε μεγάλη εξέλιξη και σημαντικές διακρίσεις, σε άνδρες και γυναίκες. Είναι το πιο διαχρονικό άθλημα που φέρνει επιτυχίες.

Ένα σχόλιο, Τόνια, για τον Ναυτικό Όμιλο Ιωαννίνων, που είναι ο… Ολυμπιακός της κωπηλασίας!

Ναι, είμαστε ο Ολυμπιακός (γελά). Ο Ναυτικός Όμιλος Ιωαννίνων είναι ο κορυφαίος σύλλογος στην Ελλάδα. Πέρασε μια κρίση, όταν έφυγε από τη ζωή ο εμβληματικός πρόεδρος Σωτήρης Στάμος, αλλά για λίγα χρόνια. Όμως βρήκε τον δρόμο του και η τωρινή πρόεδρος Μάρθα Παλαιοπάνου κάνει φοβερή δουλειά. Ήταν παλιά πρωταθλήτρια κωπηλασίας, αγαπά το άθλημα και είναι νύχτα μέρα στον Ναυτικό Όμιλο. Έχει βελτιώσει τις εγκαταστάσεις, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι πέρασε την αντίληψη ότι οι αθλητές και οι αθλήτριες είναι η σημαία. Εύχομαι να είναι κι άλλα χρόνια πρόεδρος, γιατί θα φτάσει τον Όμιλο πολύ ψηλά.

Μετά το Εθνικό Κωπηλατοδρόμιο που έγινε στον Σχινιά, τα Γιάννινα έμειναν πίσω σε επίπεδο διοργανώσεων;

Χάρη στις προσπάθειες της προέδρου κυρίας Παλαιοπάνου έγινε στα Γιάννινα πρόπερσι το Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα κάτω των 23 ετών στη λίμνη μας. Έτρεξε πολύ γι’ αυτό η πρόεδρος του Ναυτικού Ομίλου, αλλά βοήθησαν σημαντικά ο περιφερειάρχης και ο δήμαρχος. Για να έρθουν κι άλλες διοργανώσεις στην πόλη μας, πρέπει να βοηθήσουν οι επιχειρήσεις της περιοχής και τα ξενοδοχεία να κάνουν καλύτερες προσφορές. Τώρα λόγω πανδημίας είναι παράκαιρο να συζητάμε για αγώνες, αλλά, όταν επιστρέψουμε στην κανονικότητα, πρέπει να γίνουν κάποια πράγματα.

Εσύ έβγαλες δύσκολα χρόνια στην κωπηλασία. Βελτιώθηκαν τα πράγματα, στηρίζουν τους αθλητές;

Για αρκετά χρόνια δεν υπήρχαν κίνητρα για τους αθλητές. Όχι μόνο στην κωπηλασία αλλά και στα άλλα αθλήματα. Πολλά παιδιά τα είχαν παρατήσει. Βλέπω όμως ότι υπάρχει βελτίωση, η πολιτεία δίνει κίνητρα και αυτό βοηθά τον αθλητισμό. Σε τοπικό επίπεδο θα κάνω έκκληση στις τοπικές επιχειρήσεις να δώσουν χορηγίες, γιατί είναι δύσκολες καταστάσεις και υπάρχουν προβλήματα.

• Στο Ολυμπιακό Χωριό της Σεούλ το 1988 με τον Καρλ Λιούις

«Από το 1999 δεν έπιασα κουπί»

Να σε ρωτήσω κάτι άλλο. Γιατί δεν ασχολήθηκες με την προπονητική; Πιστεύω ότι θα είχες πολλά να δώσεις.

Δεν μου αρέσει να είμαι προπονήτρια. Τρελαίνομαι για τον αθλητισμό και την κωπηλασία, αλλά δεν θα ήθελα ποτέ να έχω έναν τέτοιον ρόλο. Επίσης, όταν σταμάτησα από τα κουπιά, είχα σκοπό να κάνω οικογένεια και αυτό έκανα. Ήθελα να είμαι δίπλα στα παιδιά μου.

Έστω και ως απόμαχη, κάνεις καθόλου κωπηλασία;

Από την ημέρα που σταμάτησα τον αθλητισμό και αποτραβήχτηκα από την ενεργό δράση δεν ξαναμπήκα σε βάρκα, δεν έπιασα κουπί στα χέρια του. Βλέπω τους αγώνες, μερικές φορές και τις προπονήσεις των παιδιών μου, αλλά μέχρι εκεί. Ίσως έφυγα ικανοποιημένη από τον χώρο, γιατί πέτυχα όλους τους στόχους και δεν έμεινε κάποιο κενό μέσα μου. Δεν έχω νιώσει ποτέ την ανάγκη να πάρω μια βάρκα και να πάω βόλτα στη λίμνη κωπηλατώντας.

Ποιος ήταν ο τελευταίος αγώνας που έδωσες;

Αγωνίστηκα τελευταία φορά στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα του 1999 και στη συνέχεια αποσύρθηκα από την ενεργό δράση. Από τότε δεν ξανάπιασα κουπί στα χέρια μου.

Ήταν δύσκολος ο αποχωρισμός από τους υγρούς στίβους;

Όχι, γιατί ήταν μια συνειδητή απόφαση. Είναι πολύ σημαντικό να ξέρεις πότε θα κλείνεις τους κύκλους σου και να ανοίγεις άλλους. Πιστεύω ότι η ζωή είναι κύκλοι. Κλείνεις έναν και ανοίγεις άλλον. Έκλεισα τον κύκλο του πρωταθλητισμού και άνοιξα τον κύκλο της μάνας και της οικογένειας.