Το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση

Σε μια πρόσφατη εργασία, προσπαθώ να κατανοήσω το σκεπτικό πίσω από την παρατηρούμενη ισορροπία όσον αφορά τη ρύθμιση του ποδοσφαίρου στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η διαίσθηση από την αθλητική οικονομία είναι ότι η ρύθμιση του αθλητισμού πρέπει να επικεντρώνεται στην ανταγωνιστική ισορροπία. Η ρύθμισή της βρίσκεται στο επίκεντρο της ρύθμισης των ΗΠΑ, αλλά εντελώς απουσιάζει από το ευρωπαϊκό κανονιστικό περιβάλλον.

Αν και οι προσαρμογές του αμερικανικού μοντέλου φαίνονται, τουλάχιστον εκ πρώτης όψεως, δικαιολογημένες υπό το πρίσμα του ιδιόρρυθμου καθεστώτος "προώθησης-ρύθμισης" που βασίζεται η Ευρώπη, το επιχείρημα για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος φαίνεται γερό. Είναι συνεπής με την ίδια την ουσία των αθλητικών αγορών, οι οποίες δεν είναι παιχνίδια με μηδενικό άθροισμα, δεδομένου ότι το τελικό προϊόν δεν μπορεί να παραχθεί χωρίς συνέργεια από τον αντίπαλο.

Ποιος είναι ο δρόμος προς την Άγρια Δύση;

Οι ΗΠΑ φαίνονται πολύ «ευρωπαϊκές» όσον αφορά την κανονιστική ρύθμιση για τον αθλητισμό: η κατανομή των δανεικών, το σχέδιο συστήματος και τα ανώτατα όρια μισθών είναι θέματα που στοχεύουν στην παροχή ισότιμων μέσων στους συμμετέχοντες.

Η Ευρώπη, από την άλλη πλευρά, και το ποδόσφαιρο ειδικότερα, χαρακτηρίζεται από αυξημένη «ετερογένεια» μεταξύ των συμμετεχόντων. Μερικές ομάδες θα αγωνιστούν σχεδόν σταθερά για τα κορυφαία τρόπαια και τίποτα δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή για την αποκατάσταση αυτής της ανισορροπίας. Για να χειροτερέψουν τα πράγματα, εμπειρικά έγγραφα (μεταξύ άλλων, ο Szymanski) υπογραμμίζουν τη συνεχή συσχέτιση (αν όχι την αιτιότητα) μεταξύ μεγάλου εισοδήματος και αθλητικής επιτυχίας.

Μπορούν να προσφερθούν διάφορες εξηγήσεις, ενώ ορισμένες εξετάζονται επί του παρόντος. Θα μπορούσε κανείς να διερευνήσει, για παράδειγμα, εάν η πολιτική οικονομία του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου συλλόγων (ECA) είναι τέτοια που οι μεγάλοι σύλλογοι απολαμβάνουν de facto «σταθμισμένες» ψήφους και ότι μπορούν να επηρεάσουν τη ρύθμιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πρέπει επίσης να διερευνηθεί η εταιρική διακυβέρνηση των αθλητικών οργανισμών. Η UEFA και η FIFA δεν συμπεριλαμβάνουν ομάδες προβληματισμού και εμπειρογνωμοσύνη για να διερευνήσουν σοβαρά το θέμα της ανταγωνιστικής ισορροπίας.

Το έγγραφο αυτό ξεκινάει από ένα πιο πεζό, σχεδόν επίσημο σημείο εκκίνησης: την κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των κρατών μελών της και της ΟΥΕΦΑ.

Επιφυλακτικός ρυθμιστής

Το ποδόσφαιρο στην Ευρώπη ρυθμίζεται de facto από την UEFA, η οποία ωστόσο έχει περιορισμένη εντολή και πρέπει να τηρεί το δίκαιο της ΕΕ. Η εντολή είναι περιορισμένη, δεδομένου ότι περιορίζεται από την ανάθεση αρμοδιοτήτων που μεταβιβάζουν σε αυτήν οι εθνικές ενώσεις. Η UEFA πρέπει επίσης να τηρεί το δίκαιο της ΕΕ, δεδομένου ότι οι εθνικές ενώσεις, δηλαδή οι 31 από τις 55 ενώσεις που ανήκουν σε κράτη μέλη της ΕΕ (ανεξαρτήτως του αν πρόκειται για δημόσιο ή ιδιωτικό χαρακτήρα) πρέπει να τηρούν το δίκαιο της ΕΕ [1]

Η ΕΕ είναι επομένως το ιεραρχικά ανώτερο νομικό συμβούλιο.

Η κατάσταση αυτή αυξάνει βεβαίως την επιρροή που μπορεί να ασκήσει η UEFA (ο κοινός πράκτορας) στη ρύθμιση του ποδοσφαίρου, διότι δεν χρειάζεται να αντιμετωπίσει μια άποψη της ΕΕ (η οποία θα αντιπροσωπεύει ούτως ή άλλως την πλειονότητα των μελών της, π.χ. 31/55) σε θέματα που αφορούν τη ρύθμιση του ποδοσφαίρου. Ένα εμπόδιο λιγότερο για την UEFA. Ωστόσο, η UEFA, μετά την απόφαση Meca-Medina, γνωρίζει ότι οποιαδήποτε από τις πρωτοβουλίες της, μπορεί καταρχήν να εξεταστεί από τις αρχές της ΕΕ.

Επομένως, η ΕΕ δεν έχει αρμοδιότητα να ρυθμίζει το ποδόσφαιρο, αν και ο νόμος της αντικαθιστά οποιαδήποτε πρωτοβουλία της UEFA. Επιπλέον, οι ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες των κρατών μελών της ΕΕ έβαλαν το εθνικό τους - σε αντίθεση με το καπέλο της ΕΕ, κατά τη σύγκληση στη Νιόν , την έδρα της UEFA.

Η UEFA αναδεικνύεται ως «απρόθυμος ρυθμιστής», καθώς γνωρίζει ότι οι ενέργειές της θα εξεταστούν από μια οντότητα που δεν έχει εντολή να ρυθμίσει διεξοδικά το ποδόσφαιρο. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει κανένα θεσμικό κριτήριο αναφοράς της ΕΕ που θα καθοδηγεί τα βήματα της UEFA όταν αποφασίζει να παρέμβει.

Επιπλέον, η δοκιμή για τη συνοχή με το κοινοτικό δίκαιο αφήνει κάποια (σημαντική) διακριτική ευχέρεια στον εξεταστικό φορέα. Η «εξειδίκευση στον αθλητισμό» ισοδυναμεί με την απόφαση, στο τέλος της ημέρας, αν τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την επίτευξη νόμιμων σκοπών είναι ανάλογα με τον επιδιωκόμενο στόχο. Ωστόσο, τόσο η Επιτροπή όσο και το ΔΕΕ υιοθετούν μια δοκιμή συνέπειας που δεν περιλαμβάνει καμία ποσοτική εκτίμηση του επιβαλλόμενου φόρτου. Έτσι, εκτός από ακραία σενάρια, η αναλογικότητα είναι στα "μάτια του θεατή".

Υπό τις συνθήκες αυτές, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η UEFA περιορίστηκε μέχρι στιγμής στα περιφερειακά ζητήματα (καταστατικό αδειοδότησης και FFP) και απέφυγε την αντιμετώπιση της ανταγωνιστικής ισορροπίας.

** [1] Η UEFA πρέπει επίσης να τηρεί τον νόμο της FIFA, μια οντότητα στην οποία η ΕΕ έχει μικρότερο βάρος, αφού η FIFA αποτελείται από 211 μέλη. Αυτό δεν επηρεάζει τις διαπιστώσεις του εγγράφου, καθώς είναι σαφές ότι τόσο η UEFA όσο και ο νόμος της FIFA πρέπει να τηρούν το δίκαιο της Ε Ε στο βαθμό που επηρεάζουν τις ελεύθερες μετακινήσεις ή το δίκαιο ανταγωνισμού της Ε Ε

Μάνος Σταραμόπουλος
Δημοσιογράφος – Αναλυτής διεθνούς ποδοσφαίρου και υποθέσεων
Μέλος επιτροπής ποδοσφαίρου AIPS και Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Στατιστικής IFFHS
Ανταποκριτής: France Football, A Bola, Discoveryfootball.com , Mundo Deportivo