Από τα γήπεδα της Ηπείρου στο μέτωπο του πολέμου

Με μεγάλη περηφάνια το ελληνικό έθνος γιορτάζει σήμερα την 80ή επέτειο του «ΟΧΙ». Μπορεί λόγω CΟVID να μη γίνουν παρελάσεις, ούτε αναπαράσταση της μάχης του Καλπακίου όπως και ο «Καλπάκειος δρόμος», αλλά είναι μια μεγάλη μέρα για όλους τους Έλληνες. Τιμούμε τους προγόνους μας που ντύθηκαν στο χακί, έβαλαν στον κόρφο τους το φυλαχτό της μάνας και τράβηξαν για τα βουνά της Ηπείρου, να αποκρούσουν την εισβολή των Ιταλών και να φυλάξουν Θερμοπύλες. Οι Ηπειρώτες ήταν οι πρώτοι που βρέθηκαν στο μέτωπο. Μεταξύ αυτών ποδοσφαιριστές και αθλητές τοπικών ομάδων. Από τα γήπεδα κατευθείαν στο μέτωπο του πολέμου, υπακούοντας στο σάλπισμα της πατρίδας. Τα χαράματα της 28^ης Οκτωβρίου 1940, που η Ελλάδα απέρριψε το τελεσίγραφο των Ιταλών με ένα βροντερό «ΟΧΙ» βγαλμένο από την αθάνατη ψυχή των Ελλήνων, ξεκίνησαν οι μάχες. Η 8^η Μεραρχία που εδρεύει στα Γιάννινα, υπό την ηγεσία του υποστράτηγου Χαράλαμπου Κατσιμήτρου, σήκωσε το μεγαλύτερο βάρος στις πρώτες μέρες του πολέμου, μέχρι να έρθουν ενισχύσεις από άλλα μέρη της χώρας, αφού είχε κηρυχθεί γενική επιστράτευση.

Το δικό τους έπος έγραψαν και οι γυναίκες της Ηπείρου. Ανέβαιναν φορτωμένες τα χιονισμένα βουνά για να μεταφέρουν ζεστά ρούχα, τρόφιμα στους στρατιώτες που ήταν στην πρώτη γραμμή. Σε μια σπηλιά στο Καλπάκι είχε στηθεί το στρατηγείο, με τον στρατηγό Κατσιμήτρο να έχει το γενικό πρόσταγμα. Γι’ αυτόν τον γενναίο στρατηγό γράφτηκαν πολλά. Πήρε τη μεγάλη ευθύνη να κάνει στην αρχή του πολέμου την πρώτη άμυνα στο Καλπάκι και όχι πιο πίσω που του έλεγαν από το Γενικό Επιτελείο της Αθήνας. Και δικαιώθηκε. Η Ελλάδα κέρδισε τον πόλεμο με τους Ιταλούς ασχέτως από τα όσα ακολούθησαν στη συνέχεια, με την εισβολή των Γερμανών, την κατοχή, την απελευθέρωση και τον εμφύλιο σπαραγμό. Στα βουνά της Ηπείρου και της Αλβανίας γράφτηκε το έπος του ’40 από τους ήρωες πολεμιστές μας. Που δεν ήταν άλλοι από τους παππούδες και τους πατεράδες μας. Άλλοι δεν γύρισαν ποτέ από το μέτωπο και άφησαν τα κόκαλά τους στο πεδίο των μαχών. Άλλοι έμειναν ανάπηροι, μα περήφανοι που πολέμησαν για την πατρίδα. Διαβάζουμε για τον ηρωισμό που επέδειξαν, τις θυσίες που έκαναν και παίρνουμε μαθήματα για το τι σημαίνει χρέος προς την πατρίδα. Αισθανόμαστε περήφανοι γι’ αυτούς.

Αυτά ως προς το στίγμα της σημερινής μεγάλης ημέρας, όπου ο ελληνικός λαός τιμά την επέτειο του «ΟΧΙ». Σε αυτό το πνεύμα είναι και η θεματολογία της στήλης μας. Θα καταγράψουμε πώς ήταν η κατάσταση πριν και μετά τον πόλεμο, τους ανθρώπους του αθλητισμού και του ποδοσφαίρου που βρέθηκαν από την πρώτη στιγμή στην πρώτη γραμμή, φιλοξενώντας μαρτυρίες και ιστορικές πηγές. Όταν σήμανε η σάλπιγγα της επιστράτευσης και του πολέμου, πολλοί από τους πολεμιστές του μετώπου ήταν αθλητές και ποδοσφαιριστές των τοπικών ομάδων Αβέρωφ και Ατρόμητος. Άλλοι πάλι, όταν γύρισαν από το μέτωπο και σταμάτησε ο πόλεμος, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στο ποδόσφαιρο της Ηπείρου. Οι πρωταγωνιστές του τοπικού ποδοσφαίρου στη δεκαετία του ’50, ως παράγοντες, προπονητές ή ποδοσφαιριστές, ήταν τα παιδιά του πολέμου, που έζησαν τα γεγονότα εκείνης της ταραγμένης δεκαετίας.

Στρατηγός Χαράλαμπος Κατσιμήτρος Διοικητής 8ης Μεραρχίας

Σύμφωνα με παλιότερες αφηγήσεις του αείμνηστου Κώστα Κόκκα, έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο του ’40 αλλά και στα μετέπειτα γεγονότα που ακολούθησαν οι Αναγνωστόπουλος Δημήτριος από τον Αβέρωφ, Ντανάκας Ιωάννης του Ατρομήτου, Τσουρνάς Τιμολέων του Ατρομήτου, Καππάς Πέτρος του Αβέρωφ, Μακρής Στέφανος του Ατρομήτου και Οικονόμου Ευάγγελος του Αβέρωφ. Σύμφωνα με το λεύκωμα «Φωτογραφική διαδρομή ηπειρωτικού αθλητισμού 1918-1967» του Γεωργίου Δ. Φαρμάκη, πλην αυτών, έχασαν τη ζωή τους και άλλοι, όπως ο Κούρτιος Κων. του Αβέρωφ, ο αξιωματικός Αναγνωστόπουλος Δημ. του Αβέρωφ. Πολλοί ήταν και οι τραυματίες, όπως και αυτοί που πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Ο Ιωάννης Ρωμανέλης έμεινε ανάπηρος στον πόλεμο του ’40, αλλά ήταν από τους κορυφαίους παράγοντες στον Ατρόμητο, μέχρι και τη μέρα που παραδόθηκε η σκυτάλη στον ΠΑΣ Γιάννινα, το καλοκαίρι του 1966.

Έπεσαν στο πεδίο των μαχών

Πλην των Γιαννιωτών, κι άλλοι ποδοσφαιριστές και αθλητές έχασαν τη ζωή τους στα βουνά της Αλβανίας, υπηρετώντας την πατρίδα. Συγκλονιστική είναι η ιστορία με τον ποδοσφαιριστή του Παναθηναϊκού Δημήτρη Πιερράκο, που σκοτώθηκε στις 18 Νοεμβρίου 1940 στη Διποταμιά της Βορείου Ηπείρου. Ήταν ασυρματιστής και σκοτώθηκε την ώρα που έγραφε γράμμα στη μάνα του, καθώς έπεσε οβίδα του ιταλικού πυροβολικού. Ο τάφος του εντοπίστηκε στην Αλβανία και τα οστά μεταφέρθηκαν στην Αθήνα. Σύμφωνα με τον ιστορικό και δημοσιογράφο Τάσο Κοντογιαννίδη, σκοτώθηκαν στο μέτωπο της Αλβανίας οι ποδοσφαιριστές του ΠΑΟΚ Νίκος Σωτηριάδης, Γεώργιος Βατίκης, ο Φώτιος Σκλήρης του Παναιγιάλειου, ο Κυριάκος Μαυρανεζούλης του Ολυμπιακού Βόλου, ο αμυντικός του Παναθηναϊκού Γεώργιος Αλεξανδρής, ο πρωταθλητής ξιφασκίας λοχαγός Φαβιέρος Κωνσταντινίδης, ο αθλητής των Φιλίππων Καβάλας Κρίτων Κονσουλίδης, ο δρομέας Αντώνιος Ελευθερίου και ο πρωταθλητής πυγμαχίας Σάββας Βενιέρης. Πολλοί γύρισαν τραυματίες, όπως ο βαλκανιονίκης Γ. Τζαμτζής και οι διεθνείς ποδοσφαιριστές Αποστολίδης, Καπόγιαννης, Ξένος (Παναθηναϊκού), Γρηγοράτος (Ολυμπιακού), Χατζησταυρίδης, Κοντούλης, Βαβάκης (ΑΕΚ), Μακράκης (Εθνικού Πειραιώς), Καλαμιώτης (Παναιγιάλειου), Παπαντωνίου (Απόλλωνα Αθηνών) και άλλοι.

Το ποδόσφαιρο στα χρόνια του πολέμου

Όταν στις 28 Οκτωβρίου 1940 ξεκίνησε ο πόλεμος με τους Ιταλούς, στα Γιάννινα υπήρχαν δύο ομάδες, ο Αβέρωφ και ο Ατρόμητος, έχοντας και τμήματα αθλοπαιδιών. Δεν υπήρχαν οργανωμένα πρωταθλήματα, όχι μόνο στα Γιάννινα αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Κάποια φιλικά παιχνίδια ή κάποια τουρνουά απορροφούσαν την αθλητική δραστηριότητα. Με την κήρυξη του πολέμου, ασφαλώς σταμάτησε κάθε δραστηριότητα και τα σωματεία ήταν σε κατάσταση αποσύνθεσης. Τα παλικάρια ήταν στην πρώτη γραμμή του πυρός. Στην κατοχή επίσης δεν υπήρχε καμία αθλητική δραστηριότητα. Τα παιδιά, όταν το επέτρεπαν οι περιστάσεις, έπαιζαν ποδόσφαιρο στις γειτονιές. Κάποιες φορές γίνονταν αγώνες με Ιταλούς και Γερμανούς στρατιώτες στο παλιό γήπεδο στα «Λιθαρίτσια», εκεί όπου είναι σήμερα το δημοτικό πάρκινγκ. Από τη μια πλευρά αυτοί και από την άλλη ντόπιοι ποδοσφαιριστές των τοπικών ομάδων. Έτσι πέρασε η ταραγμένη δεκαετία του ’40. Μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου άρχισε και πάλι η αθλητική δραστηριότητα στην περιοχή μας. Το 1952 ιδρύθηκε η ΕΠΣΗΠ και ξεκίνησαν τα πανηπειρωτικά πρωταθλήματα. Δραστηριοποιήθηκαν πάλι οι ομάδες Αβέρωφ και Ατρόμητος, ενώ το 1953 ιδρύθηκε και ο Ολυμπιακός, φτάνοντας στη δεκαετία του ’60 με τη συγχώνευση των ομάδων και τη δημιουργία του ΠΑΣ Γιάννινα.

Οι πρωταγωνιστές των γηπέδων

Στην πληγωμένη τότε Ελλάδα το ποδόσφαιρο ήταν μια διέξοδος των κατοίκων και το γήπεδο ένας αταξικός χώρος για να ξεχνούν τα προβλήματα, τις δύσκολες συνθήκες επιβίωσης, τον πόνο για τους ανθρώπους που έχασαν στους πολέμους. Το ίδιο συνέβαινε και στα Γιάννινα, όπου οι τοπικές αρχές οργάνωναν τουρνουά και θεσμοθετούσαν κύπελλα για να δώσουν ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον. Παιδιά που έζησαν στον πόλεμο και την κατοχή έβαλαν και πάλι τα κοντά παντελονάκια, τις φανέλες των ομάδων και επέστρεψαν στα γήπεδα μετά το τέλος του εμφυλίου σπαραγμού. Ήταν τα ινδάλματα της εποχής.

Στον Ατρόμητο ήταν μεταξύ άλλων οι Θωμάς Φάφας, Σωτήριος Μπίζιος, Αλέξανδρος Ζώης, Σπύρος Παπλιάκος, Σταύρος Μαβίδης, Άλκης Μακρής, Σπύρος Παρόλας, Απόστολος Σπυράκης, Σαράντης Παπαηλίας, Στάθης Τσανακτσής, Αλέκος Σιδηρόπουλος, Βασίλειος Λέντζος, Άγις Αναστασόπουλος, Μανώλης Τσατσάνης, Πέτρος Παπαδημητρίου, Νικόλαος Ευαγγέλου.

Στον Αβέρωφ οι Ισίδωρος Ζήκος, Κωνσταντίνος Ιωάννου, Κωνσταντίνος Ζδράβος, Χρήστος Ευαγγέλου, Ιωάννης Δάφλος, Τάσος Νότσικας, Θεόδωρος Κλήμης, Δημήτριος Λάμαρης, Μιχάλης Σιόντης, Γεώργιος Παπαντωνίου, Μιχαήλ Τζιουβάρας, Κώστας Κόκκας, Γεώργιος Μπέρτζιος, Αναστάσιος Καρακίτσος, Γεώργιος Νικολαΐδης, Κώστας Κρικώνης, Χαρίλαος Καρανίκας.

Στον Ολυμπιακό οι Ηλίας Θάνος, Ιωάννης Ζούκης, Αθανάσιος Σιδηρόπουλος, Πέτρος Παπαδημητρίου (Πετρίλας), Απόστολος Μανουσαρίδης, Δημ. Μπενέκος, Κλέων Κουμπούλης, Κων. Βλέτσας, Μιχάλης Οικονόμου, Νικόλαος Κήττας, Γεώργιος Χριστόπουλος, Μισθός, Αθανάσιος Στάμος, Δρόσος και άλλοι. Πολλοί από αυτούς δεν είναι στη ζωή. Ας είναι αιωνία η μνήμη τους.

Στο μέσον ο στρατευμένος ποδοσφαιριστής του Αβέρωφ, Κώστας Ρώιμπας, που τραυματίστηκε στην ξακουστή μάχη της Γκραμπάλας

Ο διαιτητής Ρώιμπας τραυματίστηκε στη μάχη της Γκραμπάλας

Στην ξακουστή μάχη της Γκραμπάλας, που έγινε αρχές Νοεμβρίου του 1940, κοντά στην περιοχή του Καλπακίου, τραυματίστηκε ο στρατιώτης ιππικού Κώστας Ρώιμπας. Εκείνον τον καιρό υπηρετούσε τη στρατιωτική θητεία του και βρέθηκε από την αρχή στο μέτωπο. Στη μάχη αυτήν τραυματίστηκε και στη συνέχεια νοσηλεύτηκε στο στρατιωτικό νοσοκομείο Ιωαννίνων. Όπως μας εξιστορεί ο γιος του, Βασίλης Ρώιμπας, ο πατέρας του πριν από τον πόλεμο ήταν ποδοσφαιριστής στην ομάδα του Αβέρωφ. Στο μέτωπο ήταν με τον συμπαίκτη του Χρήστο Παπαντωνίου. Μετά τον πόλεμο ασχολήθηκε με τη διαιτησία και Φιλίππου, Κόκκας, Βρακότας, Παρόλας, Κωνσταντινίδης ίδρυσαν τον τοπικό σύνδεσμο διαιτητών ποδοσφαίρου λέει στο «ΦΩΣ» ο Βασίλης Ρώιμπας και συνεχίζει: «Ο πατέρας μου όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος ήταν 21 ετών. Μου έχει διηγηθεί πολλές ιστορίες, που σου σηκώνεται η τρίχα από το κεφάλι. Στη μάχη της Γκραμπάλας πολλοί συμπολεμιστές του σκοτώθηκαν. Ο πατέρας μου τραυματίστηκε ανήμερα της Αγίας Αικατερίνης και γι’ αυτό σώθηκε, αφού τον πήγαν στο νοσοκομείο. Μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, οργάνωσαν στην Αθήνα έναν ποδοσφαιρικό αγώνα στο γήπεδο του Παναθηναϊκού Άγγλοι στρατιώτες με Έλληνες πολεμιστές. Από τα Γιάννινα πήγαν ο πατέρας μου και ο Κόκκας. Έλαβαν μέρος στον αγώνα και πήραν μετάλλια από έναν Άγγλο στρατηγό».

Ο μπρούτζινος ανδριάντας με τον στρατιώτη-πολεμιστή του ’40 ατενίζει σε λόφο πάνω από το Καλπάκι

Ο «Καλπάκειος δρόμος» στη μνήμη των πεσόντων

Το Καλπάκι είναι ένα ζωντανό χωριό στη μέση της διαδρομής από Γιάννινα προς Κόνιτσα. Έμεινε στην Ιστορία ως θέατρο σφοδρών συγκρούσεων στις πρώτες μέρες του ελληνοϊταλικού πολέμου. Εκεί ήταν και το στρατηγείο του διοικητή της 8^ης Μεραρχίας, στρατηγού Χαράλαμπου Κατσιμήτρου. Κάθε χρόνο η επέτειος του «ΟΧΙ» γιορτάζεται στο Καλπάκι με λαμπρότητα. Γίνεται αναπαράσταση της μάχης του Καλπακίου, όπως και ο «Καλπάκειος δρόμος». Φέτος λόγω κορονοϊού δεν θα γίνουν όλα αυτά. Στο Καλπάκι είναι η έδρα του Δήμου Πωγωνίου. Ο δήμαρχος Κώστας Καψάλης μιλώντας στο «ΦΩΣ» τόνισε: «Φέτος λόγω των περιοριστικών μέτρων θα γίνει μόνο η επιμνημόσυνη δέηση με όλα τα μέτρα προφύλαξης. Το Καλπάκι και η ευρύτερη περιοχή του Πωγωνίου σήκωσαν το βάρος του πολέμου. Ο κόσμος είναι ευαισθητοποιημένος με πολλά βιώματα από τα χρόνια του πολέμου. Όλοι οι κάτοικοι έχουν ακούσει ιστορίες από τον πόλεμο με πρωταγωνιστές δικούς τους ανθρώπους. Ακούσαμε από πρώτο χέρι αφηγήσεις από τους πατεράδες και τους παππούδες μας για τα γεγονότα του πολέμου.

Ο πόλεμος με τους Ιταλούς έγινε στην περιοχή μας. Όταν μπήκαν οι Ιταλοί, τους καθυστέρησε το τάγμα εθνοφυλακής Δελβινακίου και στη συνέχεια στην περιοχή του Καλπακίου ήταν η ζώνη άμυνας του ελληνικού στρατού».
Κάθε χρόνο τέτοια μέρα το Καλπάκι είναι σημείο αναφοράς. Εκεί σε μια σπηλιά σώζεται το στρατηγείο του διοικητή της 8^ης Μεραρχίας και λίγο πιο πάνω είναι το Μουσείο Πολέμου 1940-41 που εγκαινιάστηκε το 1975. Φυλάσσονται ελληνικά και ιταλικά πολυβόλα και τυφέκια, στολές Ελλήνων αξιωματικών και οπλιτών, φωτογραφίες, χάρτες και ο κινητήρας από το αεροπλάνο του υποσμηναγού Ιωάννη Σακελλαρίου, ο οποίος σκοτώθηκε ύστερα από άνιση αερομαχία με ιταλικά αεροσκάφη. Το χωριό Σακελλαρικό, κάτω από τη Ζίτσα, ονομάστηκε προς τιμήν του. Στον εξωτερικό χώρο του μουσείου εκτίθενται πυροβόλα όπλα, όπως και ο ανδριάντας τού εβραϊκής καταγωγής συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φρουζή. Απέναντι από το μουσείο είναι οι προτομές του Ιωάννη Μεταξά, του βασιλιά Γεωργίου Β’ και του αρχιστράτηγου Παπάγου. Πάνω από το Καλπάκι, σε λόφο που μοιάζει με βιγλάτορα της περιοχής, βρίσκεται ανδριάντας από μπρούτζο του μαχητή του ’40, όπως και μνημείο των πεσόντων στη μάχη του Καλπακίου που φιλοτέχνησε ο καθηγητής του Πολυτεχνείου και γλύπτης Λάζαρος Λαμέρας.

«Ο κόσμος εδώ έχει πολλά βιώματα από τον πόλεμο του ‘40» λέει στο «ΦΩΣ» ο δήμαρχος Πωγωνίου Κώστας Καψάλης

Για τις εκδηλώσεις μνήμης που γίνονται στην περιοχή ο δήμαρχος Κώστας Καψάλης τονίζει στο «ΦΩΣ»: «Κάθε χρόνο γίνονται επιμνημόσυνη δέηση και σειρά εορταστικών εκδηλώσεων. Από το 1999 και εντεύθεν, κάθε χρόνο από μονάδα του στρατού γίνεται αναπαράσταση της μάχης του Καλπακίου, εκεί που έγιναν και οι στρατιωτικές επιχειρήσεις τον Νοέμβριο του 1940. Από το 1975 είχε καθιερωθεί αγώνας δρόμου, γνωστός ως “δρόμος νίκης”, με συμμετοχή αθλητών από τα Γιάννινα και την περιοχή. Ξεκινούσαν οι αθλητές από τη Χρυσόραχη και τερμάτιζαν μπροστά στο Μουσείο Πολέμου. Από το 1994 καθιερώθηκαν εκδηλώσεις γνωστές ως “Καλπάκεια”, όπως και ο “Καλπάκειος δρόμος”. Ο “Καλπάκειος δρόμος”, που ξεκινά από τις πηγές Βελλάς μέχρι το κέντρο του χωριού, είναι συνέχεια του “δρόμου νίκης”. Φέτος, λόγω της πανδημίας, όλες οι εκδηλώσεις ματαιώθηκαν και με μέτρα προφύλαξης θα γίνει η επιμνημόσυνη δέηση στο μνημείο του στρατιώτη».

Έπαιζαν μπάλα Έλληνες και Γερμανοί στρατιώτες

Μετά τον πόλεμο του ’40 ακολούθησαν τα χρόνια της κατοχής από Γερμανούς και Ιταλούς. Κάποιες φορές γίνονταν ποδοσφαιρικοί αγώνες στα Γιάννινα μεταξύ Ελλήνων παικτών τοπικών ομάδων και Γερμανών στρατιωτών. Πολλές μαρτυρίες γι’ αυτό άφησε ο παλιός ποδοσφαιριστής του Αβέρωφ, Κώστας Κόκκας, που έφυγε από τη ζωή πριν από τρία χρόνια. Σε παλιότερες συνεντεύξεις που έδωσε στον υπογράφοντα εξιστόρησε και τα εξής: «Παίζαμε ποδόσφαιρο με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς. Συνήθως με τους Ιταλούς κάναμε εμείς μια ομάδα και παίζαμε κόντρα με τους Γερμανούς στρατιώτες. Και αυτό γινόταν 2-3 φορές την εβδομάδα. Μάλιστα γίνονταν δυνατά παιχνίδια. Μπορεί εκείνοι οι Γερμανοί στα θέρετρα του πολέμου να έκαναν διάφορα, αλλά στο γήπεδο συμπεριφέρονταν ως ίσοι απέναντί μας και όχι ως κατακτητές. Εδώ φαίνεται και η αξία του αθλητισμού που γκρεμίζει τα τείχη των πολέμων και ενώνει τους λαούς. Μετά τα παιχνίδια ποδοσφαίρου που παίζαμε, μας άφηναν να κάνουμε μπάνιο, μας έδιναν να φάμε αλλά και να πάρουμε τρόφιμα για τα σπίτια μας. Έτσι εμείς για να εξασφαλίσουμε τα τρόφιμα μέσω ενός διερμηνέα που είχαμε κλείναμε συνεχώς παιχνίδια μαζί τους για να βρούμε και τροφή».

Παραλίγο… σύλληψη για ένα τάκλιν

Και μια προσωπική εμπειρία του Κώστα Κόκκα σε έναν τέτοιον αγώνα: «Ήταν ένας Γερμανός σέντερ φορ που δεν παιζόταν με τίποτα. Φοβερός παίκτης. Τον είχα προσωπικό αντίπαλο και δεν μπορούσα να τον σταματήσω με τίποτα. Σε κάποια φάση τον έριξα κάτω κάνοντας δυνατό τάκλιν. Παρασύρθηκα πάνω στη φάση και τον χτύπησα άθελά μου. Τότε άνδρες της γερμανικής φρουράς μπήκαν μέσα να μου ζητήσουν τον λόγο, με κίνδυνο ακόμα και να με συλλάβουν. Εγώ πάγωσα. Λέω μέσα μου “ως εδώ ήταν”. Αμέσως σηκώθηκε ο Γερμανός ποδοσφαιριστής, που προφανώς θα είχε κάποιον βαθμό, και τους έβαλε τις φωνές να φύγουν γιατί δεν είναι πόλεμος αλλά ποδόσφαιρο».

Ο γιατρός Παναγιώτης Κολτσίδας, από τους λίγους που σώθηκαν στον βομβαρδισμό του στρατιωτικού νοσοκομείου Ιωαννίνων στις 20 Απριλίου 1941

Πολεμιστές του ’40, με ιστορία και στο ποδόσφαιρο

Στον πόλεμο του ’40 μεγάλη ήταν η προσφορά και των γιατρών σε νοσοκομεία που είχαν στηθεί στο μέτωπο για την περίθαλψη των τραυματιών. Γνωστοί γιατροί από τα Γιάννινα ντύθηκαν στο χακί και μετά τον πόλεμο διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στο ποδόσφαιρο της περιοχής. Ο γιατρός Αθανάσιος Φωτιάδης υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ηπείρου (ΕΠΣΗΠ), όταν ιδρύθηκε το 1952, λίγα χρόνια μετά το τέλος και του εμφυλίου σπαραγμού. Γεννήθηκε το 1913 στα Άνω Πεδινά Ζαγορίου και ήταν ο πρώτος νευρολόγος ψυχίατρος στην Ήπειρο. Υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός του υγειονομικού σε μονάδα της 8^ης Μεραρχίας και του νοσοκομείου. Στον πόλεμο του 1940 υπηρέτησε στο Τάγμα Πολυβόλων Λόχων τυφεκιοφόρων της 8^ης Μεραρχίας από την περιοχή του Καλπακίου φτάνοντας και στην πρώτη γραμμή. Το 1948 υπηρέτησε στο 406 στρατιωτικό νοσοκομείο.

Ο γιατρός Παναγιώτης Κολτσίδας, φοιτητής ακόμη του Πανεπιστημίου Αθηνών, στρατεύτηκε με την κήρυξη του πολέμου στις 28 Οκτωβρίου 1940 και υπηρέτησε σε μονάδες και νοσοκομεία της περιοχής. Όταν βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς το στρατιωτικό νοσοκομείο Ιωαννίνων, στην παλαιά Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία, στις 20 Απριλίου 1941, ο Παναγιώτης Κολτσίδας ήταν μέσα με τους ασθενείς. Για καλή του τύχη γλίτωσε, αφού σκοτώθηκαν πενήντα άνθρωποι, γιατροί, νοσηλευτές και νοσηλευόμενοι. Στα μετέπειτα χρόνια διετέλεσε πρόεδρος της ΕΠΣΗΠ, πρόεδρος του Αβέρωφ και στη δεκαετία του ’60 γιατρός του ΠΑΣ Γιάννινα.

Στον πόλεμο του ’40 έλαβε μέρος και ο χειρουργός γιατρός Περικλής Γιαννής, που έμεινε στην Ιστορία ως ο πρώτος πρόεδρος του ΠΑΣ. Γεννήθηκε στα Γιάννινα το 1914, με καταγωγή από το Ζαγόρι. Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο υπηρέτησε ως έφεδρος ανθυπίατρος στο Β’ ορεινό χειρουργείο της 8^ης Μεραρχίας στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Τον Δεκέμβριο του 1944 επιστρατεύθηκε στο Σύνταγμα Μακρυγιάννη και στη συνέχεια αποσπάστηκε στον «Ευαγγελισμό» για την κάλυψη χειρουργικών αναγκών. Εκτός από πρώτος πρόεδρος του ΠΑΣ Γιάννινα το 1966, διετέλεσε πρόεδρος της ΕΠΣΗΠ (1962), πρόεδρος του Αβέρωφ (1963-64), πρόεδρος του Ναυτικού Ομίλου Ιωαννίνων, ιδρυτικό μέλος του Αθλητικού Γυμναστικού Συλλόγου Ιωαννίνων.

***Για το θέμα αυτό ελήφθησαν στοιχεία από το βιβλίο της Ερμηνείας Φωτιάδη «ΙΑΤΡΟΙ – Βίοι Παράλληλοι», έκδοση 1997.