Πρίμο Λέβι: Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος - Εάν αυτό είναι λογοτεχνία…
Ο Πρίμο Λέβι έγραψε ένα πραγματικό αριστούργημα για τον άνθρωπο και για την ψυχή σε οριακές συνθήκες.
«Λίγοι είναι οι άνθρωποι που ξέρουν να βαδίσουν προς το θάνατο με αξιοπρέπεια, και συχνά αυτοί που δεν περιμένεις». Ένας συγκινητικός στοχασμός για να ξεκινήσει κανείς να διηγείται μια ιστορία. Από αυτό που κινδυνεύουμε σήμερα είναι να κάνουμε να μοιάζει αβάσταχτη κοινοτοπία ένα άγος σαν το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα.
Η λογοτεχνία μπορεί να διαιωνίσει τη μνήμη μπορεί όμως και να τη σκοτώσει. Το βιβλίο του Πρίμο Λέβι «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος», αν είναι μυθιστόρημα, ανήκει στην πρώτη περίπτωση. Έξοχη αφήγηση από ένα συγγραφέα που γνωρίζει πώς γράφεται η καλή λογοτεχνία είτε περιγράφεις μια ειδυλλιακή σκηνή στην εξοχή είτε εστιάζεις στη φρίκη του Άουσβιτς.
Ολυμπιακός: Οι λύσεις που δίνει η επιστροφή του Ορτέγκα
Στην αναγνωστική σας διαδρομή λίγα βιβλία θα βρείτε να υπερβαίνουν το θέμα τους. «Ναι, είμαστε σκλάβοι, στερημένοι κάθε δικαίωμα, εκτεθειμένοι σε κάθε προσβολή, αντιμετωπίζουμε βέβαιο θάνατο, αλλά μας έχει απομείνει ένα δικαίωμα και πρέπει να το υπερασπιστούμε με σθένος, γιατί είναι το τελευταίο: το δικαίωμα να αρνηθούμε τη συγκατάθεσή μας».
Αυτός ο ακάματος αφηγητής, ο αυστηρός λογιστής μιας απάνθρωπης συνθήκης οικειοποιείται κατά στιγμές το «εμείς» μιας πολυάνθρωπης συμφοράς. Δεν σιωπά αλλά και δεν κραυγάζει. Υπολογίζει προσεκτικά τα βήματά του μέσα στον ομιχλώδη χρόνο του παρελθόντος. Δεν είναι εύκολο να ανασυστήσεις τη φρίκη χωρίς να γίνεις μελοδραματικός. Να διατηρείς τη νηφαλιότητά σου σε κάθε σελίδα και να κάνεις σκέψεις σαν κι αυτές:
«Είχαμε την αδιόρθωτη συνήθεια να βλέπουμε σε κάθε γεγονός ένα σύμβολο ή ένα σημάδι». Να γυροφέρνεις την υπέροχη απλότητα στίχων όπως: «μέχρι που μια μέρα/νόημα δεν θα ‘χει να πεις: αύριο». Και ύστερα, προς το τέλος, να παραδέχεσαι: «Με όλες μας τις δυνάμεις αγωνιστήκαμε για να μην έρθει ο χειμώνας. Γαντζωθήκαμε σε κάθε λεπτό ζέστης, κάθε απόγευμα όταν έδυε ο ήλιος προσπαθούσαμε να τον κρατήσουμε λίγο περισσότερο στον ουρανό, αλλά μάταια. Χθες ο ήλιος έδυσε αμετάκλητα στη βρόμικη ομίχλη, πίσω από τις καμινάδες και τα σύρματα, και σήμερα είναι χειμώνας».
Ο Πρίμο Λέβι έγραψε ένα πραγματικό αριστούργημα για τον άνθρωπο και για την ψυχή σε οριακές συνθήκες. Η λογοτεχνία θα τον ευγνωμονεί γι αυτό.
Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος - Πρίμο Λέβι
Μετάφραση - Χαρά Σαρλικιώτη
Εκδόσεις Άγρα
