Η Λολίτα στον καθρέφτη

Είναι αλήθεια ότι τα μεγάλα βιβλία παραπλανούν τον αναγνώστη τους με τα πολλαπλά επίπεδα αφήγησης, σε πολλά από τα οποία ο ίδιος δεν φτάνει ποτέ. Στην περίπτωση της Λολίτας όλα εξαρτώνται από ποια οπτική γωνία διαβάζεται. Λέμε συχνά, και δεν είναι λάθος, ότι οι αναγνώστες μπαίνουν στις σελίδες ενός μυθιστορήματος με τις δικές τους προθέσεις. Αν σκοπεύω να διαβάσω μια ερωτική ιστορία, δύσκολα θα διακρίνω κάτι άλλο.

Για να μην είμαστε όμως αυστηροί, το μυθιστόρημα-σταθμός του Ναμπόκοφ κυριαρχείται πρωτίστως από μια ιδιότυπη εκδοχή του έρωτα. Με τη δύναμη της ποιητικής γλώσσας που διατρέχει ούτως ή άλλως αυτό το κείμενο, η φιληδονία, το πάθος, οι υπολογισμοί και οι νοσηρές μικρότητες που διέπουν το ερωτικό ένστικτο συνθέτουν το μαγικό φίλτρο με το οποίο μεθά ο Χάμπερτ Χάμπερτ.

Η διαμετακομιστική σχέση που συνάπτει με την ετοιμοθάνατη μητέρα του νυμφιδίου ο ποιητής παιδόφιλος είναι εντελώς άσφαιρη. Τα επεισοδιακά αισθήματα, αντίθετα, που τρέφει για την Λολίτα κάνουν κρότο και δυο και τρεις φορές σε κάθε σελίδα.
Η Λολίτα, όπως κάθε βασανιστικό πάθος, δεν είναι παρά είδωλο στον καθρέφτη της συνείδησης, διόλου αληθινή παρά την απτή, απτότατη νεανική της σάρκα. Υπάρχει μόνο αν την επινοήσει το διεστραμμένο μυαλό ενός άντρα. Είναι μια χάρτινη κούκλα που παίρνει ζωή από την απόφαση μιας γενιάς νέων να ζήσουν την εφηβεία τους στα όρια και να κηρύξουν την σεξουαλική επανάσταση.

Πρόκειται για μετεξέλιξη της Καρένινα και της Μποβαρύ σ’ έναν αιώνα που χλευάζει το ρομάντζο και τις ερωτικές φαντασιώσεις και προτιμά να μας δώσει σπαρταριστά επεισόδια λιμπιντικής δράσης. Η Λολίτα είναι εντέλει η εξεγερμένη γυναίκα του εικοστού αιώνα, η οποία μόλις έχει συναισθανθεί τη φύση της και το μάταιο της σύντομης ζωής. Γυναίκα με τα σαχλά ιδανικά μιας εφηβικής καθημερινότητας αναδεικνύεται σε πρότυπο μιας εποχής, το θηλυκό κοντραπούντο του «Φύλακα στη Σίκαλη».