Ο «Καιρός» της Τζέννυ Έρπενμπεκ και το αντιμάμαλο της αφήγησης
Η 2η υποψηφιότητα για το βραβείο Έναστρον έρχεται στην Ελλάδα με το βαρύτιμο Booker και με αντιφάσκουσες αντιδράσεις από το αναγνωστικό κοινό
Αν πιστέψουμε στην εξέλιξη της λογοτεχνίας τότε οι καλοί συγγραφείς του σήμερα θα πρέπει να μας κάνουν με κάποιο τρόπο να ξεχνάμε τους μεγάλους δασκάλους του χτες - πράγμα διόλου εύκολο. Η αφήγηση όσο κι αν βρίσκει συνεχώς ανανεώσιμες πηγές, στην ουσία κολυμπά σε γνώριμα νερά. Η Ιστορία είναι δεδομένη, η ανθρώπινη ψυχή επίσης, τα γεγονότα έχουν λίγο ή πολύ κατοχυρωθεί στη συλλογική μνήμη. Αλλάζει ίσως η ματιά αλλά κι αυτή η διαφοροποίηση έχει τα όρια της.
Η Έρπενμπεκ υιοθέτησε μια άχρωμη, ενεστωτική γραφή και το έκανε στο όνομα της αμεροληψίας ή της ουδετερότητας που οφείλει να τηρεί ένας μυθιστοριογράφος. Επιχείρησε να περάσει μικρές ιστορίες καθημερινών ανθρώπων κάτω από τις πύλες της Ιστορίας, να καταδείξει πόσο επηρεάζεται ή δεν επηρεάζεται η ανθρώπινη βούληση από τα μεγάλα γεγονότα. Στην ουσία μιμήθηκε το αντιμάμαλο, τον παλινδρομικό κυματισμό που προκαλείται από τη Μεγάλη Ιστορία. Και το έκανε, προς τιμή της, χωρίς κανένα ίχνος μελοδραματισμού, χωρίς καμία έμφαση, παραβιάζοντας συχνά τα όρια της σαφήνειας.
Δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο θα έπρεπε να πεθάνει κανείς, αν ήθελε να πεθάνει χωρίς να το μετανιώσει, γράφει η Έρπενμπεκ. Δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο θα έπρεπε να γράψει κανείς, αν ήθελε να γράψει, χωρίς να το μετανιώσει, θα προσθέταμε εμείς, αντικαθιστώντας το θάνατο με τη γραφή, την πραγματικότητα με τη φαντασία και την Ιστορία με τη δικαιοσύνη.
Το βιβλίο της Έρπενμπεκ «Ο καιρός» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε δόκιμη μετάφραση του Αλέξανδρου Κυπριώτη.
