Σαρτρ - Τι είναι η λογοτεχνία;

Ο συγγραφέας της «Ναυτίας» και του «Τοίχου» γράφει για την ίδια την λογοτεχνία, τοποθετώντας την στο κέντρο των στοχασμών του. Αναμφισβήτητα ο Σαρτρ ξέρει τι είναι καλή λογοτεχνία και επιπλέον ξέρει πώς γράφεται και μπορεί να την γράψει ο ίδιος.

Η θεωρητική ματιά του είναι μπολιασμένη με πλούσια συγγραφική πείρα κι αυτό είναι σημαντικότερο ίσως από τις προθέσεις του.

Στην πεζογραφία η αισθητική ευχαρίστηση δεν είναι καθαρή παρά μόνο όταν προκύπτει ως κάτι επιπλέον, λέει ο Σαρτρ και συνεχίζει, Είναι αλήθεια πως η θεματολογία διαμορφώνει το ύφος χωρίς ωστόσο να το επιβάλλει.

Ο Σαρτρ είναι εραστής της ιδέας και γι αυτό ανατρέπει την δήλωση του Ζιροντού: Μοναδική φτονίδα είναι το ύφος, η ιδέα έρχεται μετά. Είχε άδικο όμως, εξηγεί ο Σαρτρ, Η ιδέα δεν ήρθε.

Αναζητώντας απάντηση στο ερώτημα «γιατί γράφουμε;» ο Σαρτρ περνά από την ανάγνωση την οποία χαρακτηρίζει κατευθυνόμενη δημιουργία, πασχίζει να καθορίσει το έργο τέχνης για το οποίο επισημαίνει ότι δεν έχει σκοπό αλλά είναι σκοπός, υπεισέρχεται στην αναγνωστική διαδικασία την οποία παραλληλίζει με ένα ελεύθερο όνειρο - Οποιαδήποτε στιγμή μπορώ να ξυπνήσω και το ξέρω αλλά δεν το θέλω. Αναστοχάζεται την καλλιτεχνική πράξη ως επανάληψη του κόσμου μέσα από τα λίγα αντικείμενα που δημιουργεί ή αναδημιουργεί.

Ύστερα από όλα αυτά καταλήγει στην κοινή διαπίστωση: Δεν υπάρχουν παρά μόνο καλά και κακά μυθιστορήματα. Κακό είναι το μυθιστόρημα που έχει στόχο να ευχαριστήσει κολακεύοντας, ενώ το καλό απαιτεί μια πράξη πίστης.

Στο ερώτημα Για ποιον γράφουμε; ο Σαρτρ είναι ξεκάθαρος: Γράφει κανείς για τον οικουμενικό αναγνώστη κηρύσσοντας ένα καθεστώς κοσμοπολιτισμού στη λογοτεχνία.