Κάφκα και Μούζιλ: Ένας άνθρωπος με και χωρίς ιδιότητες

Αν υποθέσουμε ότι ο Κάφκα και ο Μούζιλ είναι οι δύο πόλοι της γερμανικής πρωτοπορίας στον εικοστό αιώνα, το guten tag στη νεωτερικότητα, τότε θα μπορούσαμε να ορίσουμε ως σύνορα την «Μεταμόρφωση» και το μυθιστόρημα «Ο Άνθρωπος χωρίς ιδιότητες».

Ανάμεσα σε αυτά τα δύο ορόσημα ευδοκίμησαν έργα όπως το «Μαγικό βουνό», οι «Υπνοβάτες», το «Εμβατήριο του Ραντέτσκι». Αν αντιδιαστείλουμε τους πρωταγωνιστές, θα διαπιστώσουμε πως ο Γκρέγκορ Σάμσα αντίθετα με τον Ούλριχ, και παρά το Καφκικό παράλογο και το γκροτέσκο, είναι ένας άνθρωπος με ιδιότητες τοποθετημένος σε ένα ρεαλιστικό υπόβαθρο ζωής που παραπέμπει στο μυθιστορηματικό πλαίσιο του 19ου αιώνα. Ο Ούλριχ με τη σειρά του παρουσιάζεται σαν ένα πλάσμα ασπόνδυλο χωρίς καμία ραχοκοκαλιά, πλασμένος με την ελευθερία του φιλοσοφικού στοχασμού και με φόντο μια εποχή που δεν εξηγείται με λογικούς όρους, μια εποχή που αποδεικνύει τις τραγικές αντιφάσεις των καιρών και τη χρεοκοπία της Χεγκελιανής εκδοχής της Ιστορίας.

Το προσωπείο καθενός από τους δύο αυτούς κομβικούς ήρωες υπήρξε μια αφετηρία για άλλους μνημειώδεις χαρακτήρες. Ανάμεσά τους παρελαύνουν τρεις γενιές της οικογένειας Φον Τρόττα, ο Πάσενοβ και ο Ες αλλα και ο Χανς Κάστορπ. Το αξιοσημείωτο είναι όμως ότι ενώ ο Σάμσα ξεκινά ως άνθρωπος με ιδιότητες, πολύ σύντομα τις απορρίπτει με το βίαιο και βάναυσο τρόπο της μεταμόρφωσης ενώ ο Ούλριχ δείχνει σιγά-σιγά να αποκτά κάποιες έστω ιδιότητες.