Η φώτιση της πράσινης δαμασκηνιάς - Πέρα από τα όρια της ελευθερίας

Λέμε συχνά ότι οι μεγάλες σελίδες του μυθιστορήματος γράφτηκαν και γράφονται στην Ευρώπη. Πληθαίνουν ωστόσο οι αφηγηματικές φωνές σε όλο τον πλανήτη που δημιουργούν καθημερινά χαμόγελα αισιοδοξίας για το μέλλον του μυθιστορήματος. Το βιβλίο της Σουκουφέ Αζάρ «Η φώτιση της πράσινης δαμασκηνιάς» είναι κάτι ξεχωριστό και αξίζει να διαβαστεί ακριβώς γιατί μεταφέρει στοιχεία ενός πολιτισμού που δεν έχει καμιά σχέση με τον μυθιστορηματικό ορθολογισμό.

Κάτω από τη βοή της Ιστορίας που σαρώνει τα πάντα στο όνομα μιας θρησκείας ή μιας ιδεολογίας, στον αχό μιας εποχής που κάποτε θα περάσει αφήνοντας πίσω της ανεπούλωτες πληγές, η Αζάρ υφαίνει έναν ιστό προσώπων και πραγμάτων που υπερβαίνει την πραγματικότητα ή, αν θέλετε, δημιουργεί ένα ανακουφιστικό ομοίωμά της.

«Σε αυτό τον κόσμο το τίποτα γίνεται ο λόγος για οτιδήποτε», επισημαίνει η Αζάρ επιβεβαιώνοντας πως «υπάρχουν πολλά καλά πράγματα στο να πεθαίνεις». Η Ιρανή συγγραφέας δεν απορρίπτει τίποτα. Ακόμα και οι νεκροί της συνεχίζουν το συναρπαστικό παιχνίδι της ύπαρξης, γίνονται κομμάτια ενός αφηγηματικού παζλ. Στον κόσμο της σοφίας κανείς και τίποτα δεν χάνεται. Οι νεκροί μας εξακολουθουν να στοιχειώνουν τον κόσμο, συμπληρώνοντας, διορθώνοντας, ανατρέποντας καμιά φορά, τις σκέψεις και τις επιθυμίες των ζωντανών.

Η αγιοσύνη των φαντασμάτων αναδεικνύεται στη φράση: «Πρέπει να χαράξουμε το δικό μας μονοπάτι και να μάθουμε να ζούμε με τους ζωντανούς» ή καλύτερα σε μια άλλη: «Ο ηλικιωμένος άντρας είπε ότι ήταν μόλις είκοσι χρονών όταν πέθανε, αλλά αργότερα έμαθε ότι και οι νεκροί γερνούν σταδιακά».

Η Αζάρ με μια αφηγηματική μέθοδο που πατά άλλοτε πάνω στα τρυφερά αγκάθια του μαγικού ρεαλισμού και άλλοτε στις μεταφυσικές στέπες της ανατολικής φιλοσοφίας, βαδίζει πάνω στο νερό, πετά στους επτά ουρανούς, κάνει τη νύχτα μέρα, το κρύο ζέστη, την έρημο εύφορα λιβάδια, τον θάνατο ζωή, τους νεκρούς ζωντανούς ήρωες. Όλα τα καταφέρνει με την κελαρυστή αφήγηση αφοπλίζοντας την Ιστορία από κάθε έννοια φανατισμού και βαρβαρότητας. Κι όλα αυτά χωρίς καμιά διδακτική πρόθεση, μολονότι στο τέλος δέχεσαι την δική της ιστορία σαν ένα πολύτιμο δίδαγμα.

Για όλα αυτά και για πολλά ακόμα της συγχωρούμε ανισότητες και επαναλήψεις που εμφιλοχωρούν στο κείμενο και υποδεχόμαστε μια ασυμβίβαστη, χαμογελαστή τεχνίτρα της μυθοπλασίας.