Δέκα Αναγνώσεις του Καμύ - Ανάγνωση 7η

Όταν το 1994 κυκλοφόρησε αίφνης το ημιτελές μυθιστόρημα του Αλμπέρ Καμύ, «Ο πρώτος άνθρωπος» έφερε μαζί του μια πλημμυρίδα αντιφατικών αντιδράσεων, ένα κλίμα αμηχανίας και δυσπιστίας. Ιδιάζουσα στιγμή για την παγκόσμια λογοτεχνία, μιας και ο Καμύ ήταν χωρίς αμφιβολία ο δημοφιλέστερος Γάλλος συγγραφέας του εικοστού αιώνα. Με τον τρόπο αυτό έμελλε να απασχολήσει για μια ακόμα φορά τη διεθνή λογοτεχνική κοινότητα.

Η στροφή του Γαλλοαλγερινού νομπελίστα στον πατροπαράδοτο ρεαλισμό ήταν περίπου αναμενόμενη. Ο Καμύ ήταν αναθρεμμένος με το γαλλικό μυθιστόρημα του 19ου αιώνα. Είχε μελετήσει με προσοχή τον Μπαλζάκ, τον Σταντάλ αλλά και τον Δουμά στα πρώτα αναγνωστικά του χρόνια. Ο ρεαλισμός υπήρξε βατήρας για την όποια ώθηση χρειάστηκε η μεγαλοφυία του στη σύντομη ζωή του. Η αλληγορία της Πανούκλας θεμελιώθηκε πάνω σε ένα ρεαλιστικό κάδρο, το ίδιο και η μικρή εποποιία του Ξένου. Όσο ρηξικέλευθος κι αν ήταν στη λογοτεχνική του διαδρομή ο Καμύ δεν εγκατέλειπε ποτέ την επικράτεια του ρεαλισμού - ίσως το έκανε και από πολιτική αφοσίωση.

Η επιστροφή στα χρόνια και στους τόπους της παιδικής του φτώχειας έγινε με μια ζεστή νοσταλγική διάθεση, και ίσως αυτό να είναι το μόνο αυθεντικό αυτοβιογραφικό στοιχείο στο εγχείρημα του «Πρώτου ανθρώπου». Αν το βιβλίο άξιζε μια δεύτερη ευκαιρία για να ολοκληρωθεί, αυτό δεν θα γινόταν για να σταθεί δίπλα στον «Οδυσσέα» του Τζόις όπως ισχυρίζονται μερικοί. Ο Πρώτος άνθρωπος δεν ήρθε να καταλύσει την αφηγηματική παράδοση - το αντίθετο: ήρθε για να αναστηλώσει το κύρος της στο παγκόσμιο λογοτεχνικό στερέωμα.