Δέκα αναγνώσεις του Σεφέρη - Ανάγνωση 6η

Στα χρόνια του μεσοπολέμου ο Σεφέρης συλλαμβάνει τον κόσμο ως μια παράσταση αρχαίας τραγωδίας και δεν είναι ο μόνος. Ο Πάουντ, ο Έλιοτ, ο Τζόις, ο Καμύ και ο Φόκνερ, κυρίως ο Φόκνερ, κάνουν το ίδιο. Μόνο που ο Σεφέρης έχει ένα προφανές πλεονέκτημα έναντι όλων. Μιλά και γράφει την συνέχεια της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Ο λόγος του αναβλύζει υποβλητικός, βαρυσήμαντος, όχι υπερβολικά βαρυσήμαντος, σιβυλλικός, σαν όργανο μιας ανώτερης ποιητικής μοίρας.

Στα περισσότερα ποιήματα του Σεφέρη ο λόγος ανήκει ως ένα βαθμό στον αόρατο χορό. Δεν είναι απαραίτητα ένας χορός γερόντων, καθώς ο νομπελίστας ποιητής διαχωρίζει τη θέση του και δεν συμπορεύεται με την Καφαβική δήλωση: «Εγώ είμαι ποιητής του γήρατος». Κι ας λένε οι κριτικοί πως στα σεφερικά ποιήματα υπάρχει ένας γέροντας τυφλός που βαδίζει προσεκτικά ανάμεσα σε πρόσωπα και πράγματα, με μόνο οδηγό την αφή του.

Ο Σεφέρης επαναφέρει το «ποιητικό εμείς» του Σολωμού, που κατήργησε ο Καρυωτάκης. Ο χορός του προσαρμόζεται αναλόγως το ποίημα και η δομή της ποιητικής του με φόντο τους ερειπιώνες του παρελθόντος, θυμίζει τα φροντισμένα κείμενα των μεγάλων τραγωδών. Αν ψάξει κανείς με προσοχή τους στίχους του θα ανακαλύψει δομικά υλικά που αξιοποίησε ο Σοφοκλής και ο Αισχύλος αιώνες πριν. Η μνήμη σαν παλιό ανεπούλωτο τραύμα διατρέχει τα ποιητικά του γυμνάσματα. Τα χορικά του είναι περισσότερο διαπιστώσεις και φιλοσοφικοί στοχασμοί και λιγότερο διακηρύξεις του πεπρωμένου:

Εύκολα τρίβεται ο άνθρωπος μες στους πολέμους·
ο άνθρωπος είναι μαλακός, ένα δεμάτι χόρτο·
χείλια και δάχτυλα που λαχταρούν ένα άσπρο στήθος...

Χώρες του ήλιου και δεν μπορείτε ν’ αντικρίσετε τον ήλιο.
Χώρες του ανθρώπου και δεν μπορείτε ν’ αντικρίσετε τον άνθρωπο.

ΤΟ ΦΩΣ
Καθώς περνούν τα χρόνια
πληθαίνουν οι κριτές που σε καταδικάζουν·
καθώς περνούν τα χρόνια και κουβεντιάζεις με λιγότερες φωνές,
βλέπεις τον ήλιο μ’ άλλα μάτια·
ξέρεις πως εκείνοι που έμειναν, σε γελούσαν,
το παραμίλημα της σάρκας, ο όμορφος χορός
που τελειώνει στη γύμνια.

Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μου

Ό,τι πέρασε, πέρασε σωστά.