Περιμένοντας τον Γκοντό: Μια άσκηση συνωμοσίας

Ο λαμπρός Καναδός λόγιος Χιού Κένερ (1923-2003) υπήρξε αναμφισβήτητα ένας από τους «μεγάλους αναγνώστες» της λογοτεχνίας στον αιώνα που αφήσαμε πίσω μας. Ο Κένερ είναι γνωστός και ως «ειδικός» στον Τζόις, στον Πάουντ και ιδίως στον Σάμιουελ Μπέκετ. Με μια δυναμική όσο και σχολαστική ματιά ανατέμνει τον παράλογο κόσμο του «Περιμένοντας τον Γκοντό» δίνοντας μια αποδεκτή εξήγηση στο ανεξήγητο. Ο Κένερ μας θυμίζει ότι: «Κάποτε το διάσημο έργο του Μπέκετ παρακολούθησε ένα κοινό που δεν ήξερε ακόμα αν ο Γκοντό θα ερχόταν ή όχι. Σήμερα δεν θα ήταν δυνατόν να επιστρατεύσει κανείς ένα παρόμοιο κοινό, όπως ακριβώς θα ήταν αδύνατο να βρει κανείς έναν αναγνώστη που να θεωρεί ότι δίνεται δυνατότητα στον Άμλετ να πάρει εκδίκηση και να παντρευτεί την Οφηλία. Σήμερα λοιπόν ξέρουμε εκ των προτέρων ότι ο Γκοντό δεν έρχεται ποτέ κι ωστόσο αυτή η γνώση μας δεν αλλάζει τίποτε... Κάποιος έρχεται φυσικά και αυτός είναι ο Πότζο και εμφανίζεται στη σκηνή με τέτοιο αέρα που ο Εστραγκόν υποθέτει ότι πρόκειται για τον Γκοντό»

Ο Κένερ μας καλεί να παραβάλουμε το περιβάλλον του έργου με τη Γερμανική κατοχή στη Γαλλία, ιδέα που φωτίζει εντελώς διαφορετικά το σκηνικό παράλογο. Όλη αυτή η αναμονή αποκτά άλλη σημασία. Σε ένα κόσμο ανελευθερίας και καταπίεσης η συνωμοσία έχει το δικό της ρόλο. Τα μέλη της αντίστασης επικοινωνούν μεταξύ τους με μηνύματα που δεν αποκωδικοποιούνται. Συχνά περιμένεις κάποιον που δεν θα έρθει να σε συναντήσει, γιατί τον συνέλαβαν ή γιατί την τελευταία στιγμή αποδείχθηκε πως κάποιος έχει καταδώσει την οργάνωση και η συνάντηση θα είχε ολέθριες συνέπειες. Ο Γκοντό είναι πιθανότατα ο αρχηγός της αντίστασης, πρέπει λοιπόν να προστατευτεί, κανείς δεν ξέρει την πραγματική του ταυτότητα. Κανείς δεν γνωρίζει πότε και αν θα εμφανιστεί. Και ο Πότζο που εμφανίζεται ξαφνικά παραπέμπει εμφανώς σε Γκεσταπίτη, που θέλει να ξεσκεπάσει την οργάνωση και να συλλάβει τα μέλη της φτάνοντας μέχρι τον αρχηγό.

Αν όλα αυτά ισχύουν και αν ο Μπέκετ εκκινεί από ένα Κατοχικό κλίμα στη Γαλλία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τότε θα έπρεπε να φλουτάρει σε τέτοιο βαθμό τα ιστορικά δεδομένα ώστε το έργο του να μην συνδέεται καθόλου με το γερμανοκρατούμενο Παρίσι. Διαφορετικά το «Περιμένοντας τον Γκοντό» θα έχανε ένα μεγάλο μέρος από τη διαχρονικότητά του και θα κατέληγε να ξεπεραστεί από το χρόνο και από τη μεγάλη Ιστορία. Είναι γνωστό ότι ο Μπέκετ και η σύντροφός του γλίτωσαν την τελευταία στιγμή από τα νύχια της Γκεστάπο. Ο Ιρλανδός νομπελίστας δεν θα ήθελε ωστόσο να αναπαραγάγει τις τραυματικές εμπειρίες της Γερμανικής κατοχής στη Γαλλία. Φροντίζοντας για την υστεροφημία του τύλιξε πιθανότατα το έργο του σ' ένα μαγνάδι ακατανοησίας, που αν το σηκώσει κανείς βλέπει καθαρά γνώριμα τοπία και πρόσωπα από τις πιο ταραγμένες στιγμές του 20ου αιώνα.

Εν μέσω Γερμανικής κατοχής, κάποιοι περιμένουν τον Γκοντό να έρθει. Είναι μέλη μιας αντιστασιακής οργάνωσης, εμείς δεν το ξέρουμε και δεν το καταλαβαίνουμε. Ακόμα όμως και αν το καταλαβαίναμε δεν θα άλλαζε κάτι. Στην ουσία όλοι μας κάποτε περιμέναμε κάτι, κάτι που δεν ήρθε, και ακόμα αναρωτιόμαστε γιατί.