«Ο ταχυδρόμος του Νερούδα»

Ο Αντόνιο Σκάρμετα γεννήθηκε το 1940, έρχεται από τη Χιλή και είναι ένας από τους πιο συζητημένους συγγραφείς της Λατινικής Αμερικής. Σπούδασε Φιλοσοφία και Λογοτεχνία στη Χιλή και στη Νέα Υόρκη και δίδαξε λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Χιλής μέχρι το 1973. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες και το έργο του έχει τιμηθεί με τα βραβεία Prix Medicis, Grinzane Cavour, Elsa Morante, Boccaccio Internacional, Medalla Goethe, καθώς και με το Εθνικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας της Unesco. Διετέλεσε πρέσβης της Χιλής στη Γερμανία και σήμερα ζει στη χώρα του. Το μυθιστόρημα «Οι μέρες του ουράνιου τόξου» τιμήθηκε το 2011 με το Βραβείο Ιβηροαμερικανικής Πεζογραφίας Premio Planeta - Casa de América και «Ο ταχυδρόμος του Νερούδα», που κυκλοφορεί σε μετάφραση Αγγελικής Βασιλάκου από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος, έγινε γνωστός διεθνώς από την ταινία «Il Postino» του Βρετανού σκηνοθέτη Μάικλ Ράντφορντ, με τον Φιλίπ Νουαρέ και τον Μάσιμο Τροϊζι στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Στο πολυμεταφρασμένο μυθιστόρημα του Σκάρμετα η ιστορία έχει να κάνει, όπως και στην ταινία, με τη φιλία ανάμεσα στον δεκαεπτάχρονο ψαρά Μάριο Χιμένες, ο οποίος έχει γίνει στο μεταξύ ταχυδρόμος, και στον διάσημο ποιητή της Χιλής Πάμπλο Νερούδα. Οι δυο τους συναντιούνται το 1969 στο νησί Ίσλα Νέγρα, όπου ζει ο ποιητής και όπου ο νεαρός ταχυδρόμος θα αρχίσει να του παραδίδει επί καθημερινής βάσεως την αλληλογραφία του. Ο Νερούδα είναι ο μοναδικός αποδέκτης αλληλογραφίας στην Ίσλα Νέρα, ο Μάριο τον θαυμάζει απεριόριστα, παρά το γεγονός πως όντας αγράμματος δεν μπορεί να έχει την παραμικρή σχέση με την ποίηση, και η φιλία τους αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά εξαιτίας του έρωτα του ταχυδρόμου με την έναν χρόνο μικρότερή του Μπεατρίς Γκονζάλες.
Ο ποιητής μυεί τον νεαρό στη μεταφορική λειτουργία της ποιητικής γλώσσας, η Μπεατρίς τον ερωτεύεται επειδή τη γοητεύει ο τρόπος με τον οποίο έχει μάθει να εκφράζει την αγάπη της και η ώρα που θα ξεκινήσει να γράφει και ο ταχυδρόμος ποιήματα δεν είναι μακριά. Στο μεταξύ, ο Νερούδα παραιτείται υπέρ του Σαλβαδόρ Αλιέντε για την υποψηφιότητα του προέδρου της Χιλής και η υψηλή πολιτική ανακατώνεται με την γκρίνια και με τις καθημερινές ιδιοτροπίες της μάνας της Μπεατρίς και πεθεράς του Μάριο, που ακούει στο όνομα Δόνια Ρόσα και δεν εμπιστεύεται τους σοσιαλιστές του Αλιέντε, και ακόμα λιγότερο τον κομμουνιστή Νερούδα, έχοντας μονίμως κάτι να πει τόσο εναντίον του γαμπρού της όσο και κατά του μεγαλόσχημου ποιητή, ο οποίος αποπλανά τους ανθρώπους με τα ψεύτικα λόγια του.
Πίσω από όλα αυτά, κρύβεται επιδέξια η άγρυπνη πολιτική συνείδηση του Σκάρμετα, ο οποίος θα συνδυάσει τον αφανισμό του Αλιέντε, όταν τον ρίχνει από την προεδρία της Χιλής η δικτατορία του Αουγκούστο Πινοσέτ, με τον θάνατο τού μόλις βραβευμένου με το Νόμπελ Λογοτεχνίας Νερούδα, για την τύχη του οποίου διατάχθηκαν τα κατοπινά χρόνια έρευνες που αναζήτησαν απάντηση στο ερώτημα αν ο ποιητής είχε δηλητηριαστεί από το δικτατορικό καθεστώς. Πλάι στα μείζονα πολιτικά συμβάντα και τις ξεκάθαρες αντιδικτατορικές του πεποιθήσεις, ο Σάρμετα ξέρει πώς να δώσει πνοή σε όλες τις χαρές της καθημερινής ζωής: από τις αισθησιακές και ποιητικά υποβλητικές σκηνές του έρωτα ανάμεσα στον Μάριο και την Μπεατρίς και τα σπαρταριστά στιγμιότυπα στην οικογενειακή ταβέρνα, όταν ο Μάριο αναλαμβάνει χρέη υπεύθυνου της κουζίνας, μέχρι τις ποιητικές φιλοδοξίες του τελευταίου και τους απολαυστικούς διαλόγους του Νερούδα μαζί του, πριν και μετά την επιστροφή του από το Παρίσι, όπου τον έχει διορίσει πρεσβευτή ο Αλιέντε. Τέτοιοι διάλογοι δίνουν έναν ξεχωριστό τόνο στα ερωτικά αισθήματα του ταχυδρόμου για την Μπεατρίς, όντας γραμμένοι με ένα ευφρόσυνο και πηγαία αποκαθηλωτικό πνεύμα.
Μυθιστόρημα μιας σκληρής εποχής, εργαστήριο του τρόπου επώασης της ποιητικής γλώσσας χωρίς την παραμικρή ρητορεία ή προσποίηση, ρομάντζο που τιμά τις απολαύσεις της σαρκικής συνομιλίας και σπουδή της καθημερινής εποποιίας ενόσω βαφτίζεται στα νάματα της ποίησης, «Ο ταχυδρόμος του Νερούδα» οφείλει πολλά στη μετάφραση της Βασιλάκου, που τύχη αγαθή μάς επιτρέπει να ξαναδιαβάσουμε τώρα, δεκαετίες μετά την πρώτη έκδοσή της.

Β.Χατζηβασιλείου

ΑΠΕ-ΜΠΕ