Το μυθιστόρημα της Αντόνια Μπάιατ "Εμμονή"

Το ογκώδες μυθιστόρημα της A. S. Byatt «Εμμονή», που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό σε μετάφραση Κατερίνας Σχινά από τις εκδόσεις Πόλις, δεν είναι καινούργιο.

Είδε για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας το 1990 στα αγγλικά, γνώρισε ενθουσιώδεις κριτικές στον αγγλοσαξονικό Τύπο, συγκέντρωσε πληθώρα ακαδημαϊκών μελετών για το θέμα και για τη γλώσσα του (ή μάλλον για τις γλώσσες του) και μεταφράστηκε το 2007 στα ελληνικά με τίτλο «Αιχμάλωτα πάθη» (μετάφραση Έφη Τσιρώνη, εκδόσεις Λιβάνη). Τότε, για ποιον λόγο να συζητήσουμε ξανά για ένα βιβλίο του οποίου η ηλικία ξεπερνά τα τριάντα χρόνια, έχει αναγνωριστεί και επαινεθεί διεθνώς και είναι ήδη μεταφρασμένο στη γλώσσα μας; Μα, πρώτον γιατί αποτελεί σπουδαία λογοτεχνία και έχει την αξία την οποία έχουν τα κείμενα που όχι μόνο δεν φθείρονται από τον χρόνο, αλλά και αυξάνουν το βάρος και τη σημασία τους με την πάροδο των ετών. Δεύτερο, επειδή η Αντόνια Μπάιατ έγραψε το μυθιστόρημά της αναδεικνύοντας ζητήματα και αφηγηματικούς τρόπους σε μια κάπως πρώιμη εποχή, όταν αυτό που τόσο εύκολα ονομάζουμε σήμερα λογοτεχνικά «μεταμοντέρνο» βρισκόταν ακόμη στα σκαριά ή εν πάση περιπτώσει δεν ήταν τόσο διερευνημένο και προβεβλημένο.

Μεταφρασμένο τώρα με τον ακριβή του τίτλο, το μυθιστόρημα της Μπάιατ δεν είναι η ιστορία μίας αλλά πολλαπλών επιμονών και εμμονών. Εμμονές για τον έρωτα και το σεξ, εμμονές φιλολογικές (για τη βικτωριανή λογοτεχνία) και θεωρητικές (για το φύλο, την ταυτότητα, τον φεμινισμό και την ομοφυλοφιλία), εμμονές για τον επαγγελματικό ανταγωνισμό, εμμονές για τον χρόνο και για τους μύθους, για τα εξωτικά και για τους θεούς της λαϊκής παράδοσης της Βρετανίας ή της Βρετάνης, εμμονές για τις χαμένες ή για τις αποσιωπημένες επιστολές. Εμμονές, τέλος, για τη συμβίωση, για τον γάμο, για τις παράδοξες και για τις παράνομες σχέσεις ή και για την απιστία. Πώς ακριβώς, όμως, συμβαίνουν όλα αυτά;

ΑΠΕ-ΜΠΕ