Η σημασία ενός Χαβιέρ Μαρίας για το σύγχρονο μυθιστόρημα

Η σύγχρονη πεζογραφία θα ικανοποιούσε απόλυτα τον Ζαν Πολ Σαρτρ που προπολεμικά ήδη είχε διατυπώσει το προσωπικό του δόγμα, ότι η λογοτεχνία θα πρέπει επιτέλους να προσεγγίσει τη δημοσιογραφία.

Πράγματι στις μέρες μας, η λογοτεχνία και ειδικά το μυθιστόρημα έχει γίνει τόσο καιροσκοπική και αδόκιμη ώστε να θυμίζει δημοσιογραφικό κείμενο. Ζούμε σε μια εποχή που η θεματολογία και η συνθηματολογία έχουν κερδίσει έδαφος σε βάρος της αισθητικής και της απόλαυσης του κειμένου. Η λογοτεχνική κριτική απουσιάζει δραματικά όχι μόνο από την εγχώρια αγορά αλλά και από την παγκόσμια διανόηση. Είναι χαρακτηριστική η tailor made κριτική παρουσίαση βιβλίων από το πολυδιαφημισμενο New Yorker magazine, στο οποίο φιλότιμοι πλην όμως άπειροι βιβλιοπαρουσιαστές αναλίσκονται σε σχοινοτενείς αναλύσεις της πλοκής, σε επίπεδο σχολικής θεώρησης της λογοτεχνίας.

Τα επόμενα χρόνια θα μας λείπουν σημαντικοί παντεπόπτες όπως ο Στάινερ ή ο Απντάικ και η λογοτεχνία, με πρώτο και καλύτερο το μυθιστόρημα, θα πλέουν σε αχαρτογράφητα νερά χωρίς καμία αίσθηση προσανατολισμού.

Σε αυτή τη μάλλον ζοφερή και αντιμυθιστορηματική συνθήκη ο αιφνίδιος θάνατος ενός τόσο σημαντικού μυθιστοριογράφου όπως ο Χαβιέρ Μαρίας είναι τεράστιο πλήγμα για τη χωλαίνουσα λογοτεχνία. Και για ένα λόγο παραπάνω, ο Χαβιέρ Μαρίας ήταν μόλις 70 ετών και είχε ακόμα μπροστά του αρκετά βιβλία. Δεν έφυγε πλήρης ημερών, έχοντας δώσει ό,τι μπορούσε.

Ο σπουδαίος αυτός Ισπανός συγγραφέας ήταν μια ξεχωριστή περίπτωση μυθιστοριογράφου απόλυτα συμβατού με την λογοτεχνική παράδοση, που ακόμα και στο τελευταίο του βιβλίο, «Έτσι αρχίζει το κακό», απέδειξε την αναμφίβολη δεξιότητά του να αποφλοιώνει την πολιτική και κοινωνική Ιστορία από τις πολλές και διάφορες στοιβάδες πλάνης και υποκρισίας που καλύπτουν τις άπειρες μεταμορφώσεις του κακού.