Το «τελευταίο ποστάλι» - Φαίδων Ταμβακάκης / Εκδόσεις Εστία

Ο Φαίδωνας Ταμβακάκης απέδειξε στο πρόσφατο μυθιστόρημά του «Το τελευταίο ποστάλι» ότι διαθέτει και τα δύο αυτά στοιχεία. Με μια πολυκυτταρική αφήγηση, με μικρές αλλά εύστοχα τοποθετημένες ψηφίδες στον καμβά του, ανέδειξε την βιομηχανική, και όχι μόνο, Ιστορία του τόπου. Σε ένα βιβλίο στο οποίο τίποτα δεν φαίνεται σκόπιμο αλλά όλα έχουν τη σημασία τους, αυτός ο τόσο ζυγισμένος συγγραφέας κατάφερε να ενσωματώσει ένα πυκνό πραγματολογικό υλικό. Και το έκανε αριστοτεχνικά, έτσι ώστε να υπονοείται πάντα ένα παιχνίδι αλληγορίας και μια έμμεση αναφορά στη νεοελληνική πραγματικότητα των τελευταίων δεκαετιών.

Ο Ταμβακάκης χρησιμοποίησε κάθε πρόσφορο μέσο για τη σύνθεση ενός πραγματικά απαιτητικού μυθιστορήματος. Οι πέντε μέρες του ταξιδιού στη διάρκεια του οποίου ο χρεοκοπημένος τσιμεντοβιομήχανος Αντώνης Μάρκελλος ή «Ναύαρχος» αφηγείται επεισόδια από τη ζωή ανθρώπων που συνδέθηκαν με την καταποντισμένη πια εταιρεία του παραπέμπει ευθέως σε ένα νεωτερικό «δεκαήμερο» α λα Βοκάκιος. Η σημειολογία του νησιού της Ωραίας Ελένης ως τόπου αυτοεξορίας και αποκλεισμού προϋποθέτει ένα Βατερλό οικονομικό αλλά και ανθρώπινο. Τα αυτοσχέδια ονοματεπώνυμα αντιστοιχούν εμφανώς σε χαρακτήρες και ιδιότητες.

Η αντίστιξη με το αρχαίο κινεζικό χρονικό που προτάσσεται ως τσιτάτο σε κάθε κεφάλαιο λειτουργεί ως μια ακόμα αλληγορία στο πολύτροπο αυτό μυθιστόρημα. Το «τελευταίο ποστάλι» είναι το μυθιστόρημα του αγροίκου πλουτισμού σε μια χώρα που όπως προσφυέστατα επισημαίνει ο Ταμβακάκης «Το κράτος είναι η μαφία. Χρησιμοποιεί τις μεθόδους της μαφίας, είναι αδίστακτο, απειλεί, εξολοθρεύει, εκβιάζει και εκτελεί». Το ταξίδι του Ναυάρχου μπορεί να εκληφθεί και ως ταξίδι προς την αυτογνωσία, μπορεί να είναι όμως και μια απόδραση από την κοσμική έννοια της ζωής, από την ίδια την Ιστορία όπως την ξέρουμε. Είναι σίγουρα ένα ταξίδι πάνω στο νερό, κυριολεκτικά και μεταφορικά, στην πραγματική θάλασσα αλλά και στη θάλασσα της μνήμης εκεί που η αφήγηση αλιεύει τα πολυτιμότερα συστατικά της ανθρώπινης ψυχής. Είναι πάνω από όλα η μυθιστορηματική γενεαλογία χαρακτήρων όπως της Αυγούστας, του Ζαννή, αλλά και μια γοητευτική πασαρέλα για ολιγάρχες, αναρριχητές, ανήσυχους καλλιτέχνες και εκκκολαπτόμενους συγγραφείς, για εραστές και γλεντοκόπους.

Ο Ταμβακάκης, όπως κάθε σπουδαίος μυθοπλάστης, συντάσσει τον καταστατικό χάρτη της ανθρώπινης ύπαρξης και καταφέρνει να του συγχωρεθούν οι όποιες αδυναμίες εμφιλοχωρούν αναπόφευκτα σε κάθε λογοτεχνικό δημιούργημα. Στο «τελευταίο ποστάλι» το Ελληνικό μυθιστόρημα συναντά με αξιώσεις το Ευρωπαϊκό κι αυτό μας κάνει να χαμογελάμε με αισιοδοξία για το μέλλον της νεοελληνικής λογοτεχνίας.