«Μια σπουδαία μέρα»

Ως «Μια σπουδαία μέρα» με πανανθρώπινα μηνύματα για την ελευθερία και την ανεξαρτησία των λαών, καταγράφηκε η εθελοθυσία των Κρητικών στην Ιερά Μονή Αρκαδίου, την 8η Νοεμβρίου 1866, όταν η σπίθα στο φυτίλι από τον ηγούμενο της Μονής έδωσε τη λύτρωση στη σκλαβιά και σκόρπισε σε ολόκληρο τον κόσμο την «ευωδία» της θυσίας για την ελευθερία. Πηγή σκέψης, ιδεών, δημιουργίας, έμπνευση για να αποτυπωθεί σε χαρτί και σε καμβά, όλα όσα έχουν καταγραφεί, ειπωθεί και διηγηθεί από την ιστορία και από στόμα σε στόμα από τη μία γενιά στην άλλη μέχρι και σήμερα, η απόφαση του Ηγουμένου να θυσιαστεί μαζί με όλους όσους βρισκόντουσαν πολιορκημένοι εντός της Ιεράς Μονής Αρκαδίου.

Το Ρέθυμνο άρρηκτα δεμένο με την Μονή Αρκαδίου, την ιστορία και την πνευματικότητα της εθελοθυσίας, κάθε χρόνο αποδίδει την τιμή, η οποία στέκει τρυφερή και αειθαλής στις καρδιές όλων των Ρεθυμνιωτών, μνημονεύοντας παράλληλα πώς από την τρομερή έκρηξη της πυριτιδαποθήκης του Μοναστηριού σώθηκε, αφού εκτινάχτηκε μέτρα μακριά, μονάχα η Ελένη Λουκάκη ή Σφακιαναντώναινα, από το χωριό Άμνατος. Όπως είχε δηλώσει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ιερομόναχος πατέρας Θεολόγος: «...ένα θαύμα που προστέθηκε στη θαυμαστή απόφαση της εθελοθυσίας».

Η Ελένη Λουκάκη στα τελευταία χρόνια της ζωής της έδωσε μία συνέντευξη και από την περιγραφή των γεγονότων συγκίνησε βαθιά τη δημοσιογράφο και Θεατρική συγγραφέα Αθηνά Πετρακάκη, η οποία όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Διάβαζα όσα έλεγε κι ήταν σαν να την άκουγα, σαν να την έβλεπα να αγγίζει το άσαρκο χέρι της, αποτέλεσμα της έκρηξης, χωρίς το παραμικρό παράπονο. Αυτή η ηρωίδα του Αρκαδικού δράματος, τράβηξε την προσοχή μου, κυρίως για τον τρόπο που αντιμετώπισε αυτό που της συνέβη. Η υπομονή, η πίστη της, δείγμα των γυναικών της εποχής, είναι κάτι που δεν το βρίσκουμε πια. Η πίστη της "στο θέλημα του Θεού " φάνηκε να την οδηγεί σε όλη της τη ζωή, κάτι αξιοθαύμαστο, αφού της έδωσε τη δύναμη να προχωρήσει, παρά το αγιάτρευτο τραύμα που κουβαλούσε μέσα της, όλα τα χρόνια της ζωής της».

Ήταν όμως και για την Αθηνά Πετρακάκη, η δική της σπίθα, η οποία πυροδότησε το μολύβι της ώστε να γράψει το θεατρικό έργο και να ανεβάσει τη θεατρική παράσταση με θέμα την Αρκαδική Εθελοθυσία και τίτλο «Μια σπουδαία μέρα». Στο θεατρικό έργο, η θυσία των Κρητικών προσεγγίζεται με μια διαφορετική ματιά και η ιστορία εξελίσσεται μέσα στο χωροχρόνο των ίδιων των πρωταγωνιστών. Η παράσταση σύμφωνα με την κ. Πετρακάκη: «...από την πρώτη στιγμή εξελίσσεται με ταχύ ρυθμό, ανασύροντας διαχρονικά ζητήματα που αναζητούν λύση, κρατώντας συγχρόνως ως το τέλος ζωντανό το ενδιαφέρον του θεατή που θα προβληματιστεί αλλά και θα συγκινηθεί από την ύστατη προσπάθεια των ηρώων».

Το έργο σε σκηνοθεσία Καλλιόπης Τσιμπισκάκη, μουσική - σύνθεση του Αντώνη Μαυράκη και παραγωγή του Ομίλου Βρακοφόρων Κρήτης, έχει τη στήριξη της Ιεράς Μονής Αρκαδίου, της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου και του Δήμου Ρεθύμνου. Οι παραστάσεις θα πραγματοποιηθούν σήμερα και αύριο, 5 και 6 Νοεμβρίου αντίστοιχα, στην αίθουσα «Παντελής Πρεβελάκης» στο Ωδείο Ρεθύμνου στις 20:30 με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. Θα ακολουθήσει μία ακόμα παράσταση στην Ιερά Μονή Αρκαδίου, ανήμερα της εορτής της Αρκαδικής Εθελοθυσίας 8 Νοεμβρίου στις 15:00.

«Είναι σημαντικό για μένα να γίνει κατανοητό καταρχάς το μήνυμα της ενότητας των Ελλήνων, το οποίο και κυριαρχεί στο μεγαλύτερο μέρος του έργου, όπως επίσης να γίνει διακριτό το μήνυμα της ιστορικής συνέχειας ενός λαού, που δεν δίστασε τότε, να δώσει ακόμα και την ίδια του τη ζωή στο βωμό αξιών όπως η ελευθερία», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Αθηνά Πετρακάκη επισημαίνοντας παράλληλα πως ήθελε: «...να γίνει κατανοητό ότι μέσα από το μεγάλο ιστορικό γεγονός οι φαινομενικά μικρές ιστορίες είναι εξίσου σημαντικές, αφού αποτελούν κομμάτι της κεντρικής ιστορίας και συμβάλλουν στην κατανόηση της».

Σχετικά με το πόσο ζωντανή είναι η σχέση του Αρκαδίου με το σημερινό Ρέθυμνο, τη σημερινή Κρήτη, η συγγραφέας επιμένει ότι μεγάλωσε με την τόσο ζωντανή θύμηση της εθελοθυσίας: «Αυτή εξάλλου ήταν κι ένα από τα "κίνητρα " της συγκεκριμένης δημιουργίας. Προβληματίζομαι βέβαια όταν βλέπω κάποιες από τις εθιμοτυπικές εκδηλώσεις που γίνονται, όπως γίνονται, γιατί απλά πρέπει να γίνονται. Προβληματίζομαι όποτε και όταν διαπιστώνω, ότι τα νέα παιδιά, αλλά και οι μεγαλύτεροι αγνοούν ή δεν κατανοούν το μέγεθος της θυσίας στο Αρκάδι, το προσπερνούν σαν μια "γιορτή, μια "αργία " ή ευκαιρία για βόλτα. Όταν απέχουν προτιμώντας να γεμίζουν τις καφετέριες αντί να συμμετάσχουν στις κυρίαρχες θεσμικές εκδηλώσεις. Όταν επισκέπτονται την Ιστορική Μονή και μένουν μόνο στις φωτογραφίες μπροστά από το καθολικό, μόνο και μόνο για τα σόσιαλ. Προβληματίζομαι για τον ρόλο της οικογένειας πρωτίστως και μετά του σχολείου και της πολιτείας, που απλά "διεκπεραιώνουν " μια ακόμα "υποχρέωση " κι αυτός ο προβληματισμός φαίνεται και στο έργο, μέσα από τους ήρωες... Οι χαρακτήρες του έργου συνδέουν το χθες με το σήμερα... Ομολογώ πως έχω πολλές φορές τον προβληματισμό για το εάν η διασύνδεση του χθες με το σήμερα, είναι τόσο δύσκολη. Την επιβάλλει μάλλον, η λήθη που κυριαρχεί στις μέρες μας τραυματίζοντας την ιστορία μας. Πιστεύω πως η διασύνδεση αυτή είναι εξαιρετικά δύσκολη και για το λόγο αυτό έβαλα στοίχημα ώστε μέσα από το θεατρικό έργο "Μια σπουδαία μέρα " να υπερβεί ο θεατής την αλλοτρίωση της σημερινής εποχής και να νιώσει - να βιώσει μέσα από το έργο τις αξίες για τις οποίες θυσιάστηκαν οι πρόγονοί μας στο Αρκάδι». Υποστηρίζει μάλιστα μιλώντας στο ΑΠΕ ΜΠΕ πως όσο «ζωντανή» κι αν είναι η σχέση του Αρκαδίου με το σημερινό Ρέθυμνο και την Κρήτη μέσα από διάφορες εκδηλώσεις, «...άλλο τόσο "θαμμένη " έχω την αίσθηση ότι βρίσκεται, στη λήθη τις υπόλοιπες 364 ημέρες του χρόνου».

Εθελοθυσία... ένα μήνυμα πανανθρώπινο... και όπως η δημοσιογράφος και θεατρική συγγραφέας αναφέρει, τίθεται ακόμη ένα ερώτημα σχετικά με τον αν είμαστε οι σύγχρονοι άνθρωποι σκεπτικοί απέναντι στην εθελοθυσία ή αποφεύγουμε την ομαδικότητα, την αλληλεγγύη, τη συμπόρευση. «Η "εθελοθυσία " στις μέρες μας έχει καταντήσει να θεωρείται μειονέκτημα, πρόβλημα. Ενίοτε αποτελεί χαρακτηριστικό ή και αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης ή διαστρεβλώνεται ως δήθεν «σκοπός» ή αποστολή περιθωριακών ομάδων. Η "Ομαδικότητα ", η "αλληλεγγύη", η "συμπόρευση ", είναι βαριές έννοιες που κατά την άποψη μου δεν μπορούν να ταυτιστούν πάντα. Δυστυχώς, η δύσκολη σύγχρονη πραγματικότητα, έχει ευνοήσει την απομόνωση του ανθρώπου στις ανάγκες και στα προβλήματά του και, κατ' επέκταση, τον ατομισμό».

Στην ερώτηση τι θεωρεί η ίδια, ως μία σύγχρονη πυριτιδαποθήκη και πόσο έτοιμοι είμαστε να θυσιαστούμε για τις αξίες μας και το αύριο των επόμενων γενεών, η Αθηνά Πετρακάκη απαντάει: «Οι άνθρωποι δυστυχώς αφυπνίζονται μόνο όταν βρεθούν σε δύσκολη θέση. "Πυριτιδαποθήκη " μπορεί να αποτελέσει ότι έρχεται ν' ανατρέψει μια ήρεμη καθημερινότητα. Τις περισσότερες φορές βέβαια η ένταση αυτής της "πυριτιδαποθήκης" περιορίζεται στον καναπέ και στο πληκτρολόγιο. Τώρα, το αν και κατά πόσο είμαστε έτοιμοι να θυσιαστούμε για τις αξίες μας και το αύριο των επόμενων γενεών είμαι η τελευταία που θα μπορούσε να το κρίνει. Με προβληματίζει όμως, κι αυτόν ακριβώς τον προβληματισμό εκφράζω ξεκάθαρα μέσα από τους ήρωες του έργου. Ωστόσο παραμένω αισιόδοξη, γιατί η ιστορία έχει δείξει ότι οι Έλληνες στα δύσκολα ενώνονται κι αυτός ο μικρός λαός ορθώνει το ανάστημα του διαχρονικά. Στο Αρκάδι δεν έκανε τίποτα περισσότερο απ' ότι έκανε ο Λεωνίδας με τους 300 στις Θερμοπύλες προγενέστερα ή οι μαχητές των οχυρών απέναντι στις στρατιές του Χίτλερ και οι νέοι φοιτητές στο Πολυτεχνείο, για να έρθω στα νεότερα χρόνια. Κι αυτά είναι τα πιο "ηχηρά " παραδείγματα της ιστορικής διαδρομής αυτού του λαού που, για να χρησιμοποιήσω μια τετριμμένη έκφραση, έχει πολλάκις ποτίσει με αίμα θυσιών το δέντρο της ελευθερίας. Κάτι που ελπίζω κι εύχομαι να μην έχει αλλάξει».

«Είναι ιδιαίτερα σημαντική η συνδρομή των αυτοδιοικητικών φορέων για τη στήριξη προσπαθειών που αφορούν όχι μόνο στον πολιτισμό και την ψυχαγωγία, αλλά και στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης. Η οικονομική στήριξη είναι άκρως απαραίτητη, αφού το οικονομικό βάρος μιας ιστορικής θεατρικής παράστασης είναι τέτοιο που δεν μπορεί να καλυφθεί ούτε από τα προσδοκόμενα έσοδα από εισιτήρια ούτε από χορηγίες. Δυστυχώς, η ιστορία και ο πολιτισμός σήμερα δεν "πουλάνε". Είχα την τύχη να στηρίξουν την έμπνευση μου, την προσπάθεια μας, η Ιερά Μονή Αρκαδίου, η Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου, ο Δήμος Ρεθύμνου. Το πλέον θαυμαστό για την προσπάθεια μας είναι το γεγονός πως θα πραγματοποιηθεί παράσταση μέσα στα κελάρια της Ιεράς Μονής λίγα μέτρα από το σημείο της εθελοθυσίας. Είναι πολύ μεγάλη τιμή για όλους μας. Είναι πραγματικά σημαντικό το ότι μας δίνεται η ευκαιρία να βρεθούμε μέσα στο Ιστορικό Μοναστήρι και να δούμε τους ήρωες να "ζωντανεύουν" στον τόπο του μαρτυρίου τους».

Φανερά συγκινημένη για το ότι κατάφερε τελικά να δει το θεατρικό της έργο να παίρνει "σάρκα και οστά" η Αθηνά Πετρακάκη λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πως: «Ένα από τα σημεία που θεωρώ ότι "θ' αγγίξει" τους θεατές βρίσκεται στην τρίτη σκηνή και αφορά την άφιξη της Ελένης στην κοινότητα των αγωνιστών. Η διαπίστωση της ίδιας για το τί της έχει συμβεί και πού βρίσκεται, πιστεύω ότι θα συγκινήσει το κοινό. Είναι μάλιστα η σκηνή που με οδηγεί στη σκέψη πως αν έστεκα σε μία κορφή, θα φώναζα δανειζόμενη μια φράση του Ηγούμενου Γαβριήλ που απευθυνόμενος στο εκκλησίασμά του λέει: "Βαστάτε μωρέ...". Αυτό νιώθω ότι θα φώναζα στο κόσμο ολόκληρο. Γιατί δεν σας κρύβω ότι παρά τις όποιες απογοητεύσεις της καθημερινότητας αυτό που αξίζει σε όλους τους ανθρώπους, είναι να καταφέρουν να βαστάξουν». Μάλιστα όπως λέει, από μικρά και αθώα πράγματα, μέσα από τη δημιουργία και τη συμμετοχή μπορούμε να αντέξουμε και φέρνει παράδειγμα τους ηθοποιούς του έργου. «Οι συντελεστές οι ηθοποιοί, τους οποίους ευγνωμονώ, όσοι έδωσαν χρόνο και πείσμα για το θεατρικό αυτό έργο, είναι όλοι εραστές της τέχνης. Χαρακτηρίζω ως σπουδαίο μέσα από την ομάδα ακόμη και προσπάθειες όπως η δική μας, να αναδύονται σπουδαίες σελίδες της πολιτιστικής ζωής μιας πόλης. Διότι, η πόλη είμαστε εμείς. Εμείς σέρνουμε το άρμα της καθημερινότητας, γράφοντας καθημερινά την ιστορία της πόλης, με τα μικρά κι ασήμαντα αλλά και τα μεγάλα και σημαντικά όπως το Αρκάδι. Μπορεί οι ηθοποιοί μας να μην έχουν όλα τα φώτα στραμμένα πάνω τους, σίγουρα είναι εραστές της τέχνης, αλλά είναι ΚΑΙ ηθοποιοί ΚΑΙ Ρεθεμνιώτες κι αυτό μπορεί να υπερκεράσει την έλλειψη τεράστιων προβολέων πάνω τους. Η λάμψη τους είναι το αποτέλεσμα και η συμμετοχή σε αυτή την μεγάλη προσπάθεια που καταβάλλουν. Εμείς είμαστε η ιστορική συνέχεια του τόπου, οπότε εμείς -ερασιτέχνες ή και επαγγελματίες, δεν έχει σημασία- έχουμε το χρέος, την αποστολή να αναδείξουμε την πολιτιστική ζωή της πόλης μας, αλλά και να διαποτίσουμε με πολιτισμό τη ζωή μας, αφού, σε τελική ανάλυση γίνεται από εμάς τους πολίτες για εμάς τους πολίτες και την πόλη μας. Το Ρέθυμνο. Τον τόπο μας, την Κρήτη, την αγάπη μας, την Ελλάδα».

ΑΠΕ-ΜΠΕ