«Powder her face»: Η όπερα που έρχεται να… σκανδαλίσει

Είναι η όπερα με την πιο άσεμνη άρια που γράφτηκε ποτέ: την επονομαζόμενη «άρια της πεολειξίας», η οποία εδώ και 25 περίπου χρόνια προκαλεί έντονες συζητήσεις σε μερικά από τα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα κάθε φορά που ακούγεται. Τολμηρό, προκλητικό και αιχμηρό, το «Powder her face» του «τρομερού παιδιού» της βρετανικής σκηνής Τόμας Αντες έρχεται να σκανδαλίσει το κοινό στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος όπου θα παιχθεί από τις 25 Οκτωβρίου σε πρώτη πανελλήνια παρουσίαση.

Η όπερα έκανε πρεμιέρα τον Ιούλιο του 1995 στη Μεγάλη Βρετανία και είναι βασισμένη στη σκανδαλώδη ζωή της δούκισσας Μάργκαρετ Κάμπελ του Αργκάιλ (γνωστή με το προσωνύμιο «βρώμικη δούκισσα») η οποία το 1963 σόκαρε την κοινή γνώμη της χώρας της με τις σεξουαλικές της ακρότητες. Το έργο γνώρισε εξαρχής μεγάλη επιτυχία – παρ’ όλο που ο βρετανικός ραδιοφωνικός σταθμός Classic FM απαγόρευσε τη ραδιοφωνική μετάδοση λόγω των ερωτικών σκηνών – και πλέον θεωρείται κλασικό και μία από τις βρετανικές όπερες που ανεβαίνουν πιο συχνά τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Σεξ, πούδρα και φωτογραφίες

Το «Powder her face» εξιστορεί τη λαμπερή άνοδο και την τραγική πτώση της ηρωίδας από τη δεκαετία του ’30 – τότε που η δούκισσα υπήρξε μία από τις πιο πλέον φωτογραφημένες γυναίκες στον κόσμο – ως τα τελευταία χρόνια της ζωής της, στις αρχές του ’90. To έργο εστιάζει κυρίως στο πολύκροτο διαζύγιό της από τον δεύτερο σύζυγό της, τον 11ο Δούκα του Αργκάιλ, το 1963. Η δούκισσα κατηγορήθηκε δημόσια ότι κατά τη διάρκεια του γάμου της είχε 88 εξωσυζυγικές σχέσεις. Η λίστα με τα καταγεγραμμένα ονόματα περιλάμβανε υπουργούς, μέλη της βρετανικής βασιλικής οικογένειας και διάσημους καλλιτέχνες. Κατά τη διάρκεια της δίκης, μάλιστα, κατατέθηκαν ως αποδεικτικά στοιχεία αποκαλυπτικές φωτογραφίες, μεταξύ των οποίων και η περιβόητη του «ακέφαλου άνδρα», όπως ονομάστηκε από τις εφημερίδες της εποχής, η οποία απεικόνιζε τη δούκισσα γυμνή να έχει ερωτικές περιπτύξεις με κάποιον το πρόσωπο του οποίου ήταν κομμένο.

Το λιμπρέτο τού «Powder Her Face» υπογράφει ο συγγραφέας, κριτικός και δημοσιογράφος Φίλιπ Χένσερ, ο οποίος είχε και την αρχική ιδέα για τη μεταφορά της ζωής της δούκισσας στο λυρικό θέατρο. Μέσα σε δύο πράξεις που εξελίσσονται σε εννέα σκηνές οι οποίες διαδραματίζονται στον χώρο ενός πολυτελούς ξενοδοχείου, ο Χένσερ καταθέτει ένα κωμικοτραγικό έργο με γερές δόσεις μαύρου χιούμορ, σαρκασμό και πικάντικες ερωτικές σκηνές. Ο περίφημος στίχος «Να πηγαίνεις στο κρεβάτι νωρίς και συχνά» υπαγορεύει εν συντομία την πορεία της δούκισσας στη ζωή.

«Το ανέβασμα του συγκεκριμένου έργου υπήρχε στο μυαλό μας εδώ και πολύ καιρό» λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ Αλέξανδρος Ευκλείδης ο οποίος υπογράφει τη σκηνοθεσία. «Ηταν στη βραχεία λίστα των έργων που θεωρούσαμε ότι αξίζει να συστήσουμε στην Ελλάδα. Σκοπεύουμε, μάλιστα, να συνεχίσουμε τα επόμενα χρόνια με έργα του πρόσφατου ρεπερτορίου τα οποία, πλέον, θεωρούνται κλασικά. Εν προκειμένω τα κριτήριά μας ήταν τόσο η μουσική και θεατρική αξία του έργου όσο και το γεγονός ότι τα μεγέθη του είναι κατάλληλα για την Εναλλακτική Σκηνή».

Η μουσική του «Powder her face» συνδυάζει αριστοτεχνικά ετερόκλητες επιρροές. Για παράδειγμα, τα καμπαρέ του Κουρτ Βάιλ, η τζαζ και τα τάνγκο του Αστορ Πιατσόλα συναντούν τον Αλμπαν Μπεργκ και τον Στραβίνσκι σε ένα έργο πολυεπίπεδο και διασκεδαστικό. Ο Αλέξανδρος Ευκλείδης αναφέρεται στις υπερβατικές – όπως τις χαρακτηρίζει – δυσκολίες του έργου. «Οι αντιθέσεις της συγκεκριμένης όπερας φτάνουν κυριολεκτικά τους ερμηνευτές στα άκρα» λέει χαρακτηριστικά. «Καλούνται να τραγουδήσουν από ένα απλό τραγούδι ως μια ακραία γραμμένη άρια. Γι’ αυτό και απαιτεί μουσικούς και τραγουδιστές υψηλού επιπέδου οι οποίοι διαθέτουν υπόβαθρο και αντοχές».

«Γιατί να σοκάρει;»

Θεωρεί ότι το έργο μπορεί να σοκάρει το ελληνικό κοινό; «Γιατί να σοκάρει;» απαντά ο σκηνοθέτης. «Ισως το ‘95 που γράφτηκε να είχε κάτι το σοκαριστικό, σήμερα δεν νομίζω. Στην πραγματικότητα το έργο χρησιμοποιεί στοιχεία του ηθικού σοκ για να μιλήσει για σημαντικότερα πράγματα: τη σχέση φύλου, πολιτικής και εξουσίας. Αν έχει και μια σκανδαλιστική διάσταση, κατά πόσο αυτή μπορεί να μας σοκάρει σε μια εποχή που έχουμε μάθει να βλέπουμε τρομερά πράγματα από την κλειδαρότρυπα…».

Ο Αλέξανδρος Ευκλείδης θεωρεί ότι το σκανδαλιστικό κομμάτι του έργου λειτουργεί περισσότερο ανεκδοτολογικά. «Ας μην ξεχνάμε ότι στη Βρετανία έχει στηθεί μια ολόκληρη βιομηχανία επάνω στη διαρκή παρακολούθηση της βασιλικής οικογένειας και της αριστοκρατίας. Το έργο δεν φιλοδοξεί να φέρει κοντά την πορνογραφία με την όπερα. Εχει πιο βαθιές προθέσεις. Να μιλήσει για τις σχέσεις μεταξύ των τάξεων, του αφέντη και του υπηρέτη, με τρόπο που θυμίζει προηγούμενους αιώνες αλλά ταυτόχρονα να μιλήσει και για τις δυνατότητες της όπερας στον σημερινό κόσμο».

Αναφερόμενος στην παράσταση της Εναλλακτικής Σκηνής, ο σκηνοθέτης λέει ότι είναι η πρώτη φορά που παίρνει στα χέρια του ένα έργο και δεν αισθάνεται την ανάγκη να πάει κόντρα σε οτιδήποτε. «Το έργο ανήκει στην εποχή μας» εξηγεί και συνεχίζει: «Δεν χρειάστηκε να το «μεταφράσω» σε ένα άλλο πλαίσιο. Το λεπτό και το χοντροκομμένο χιούμορ συνυπάρχουν, ενώ την ίδια στιγμή εντοπίζει κανείς κι ένα διαρκές πηγαινέλα ανάμεσα στην υψηλή έκφραση και στη λαϊκή αμεσότητα. Το αντιμετώπισα σχεδόν επί λέξει» καταλήγει ο σκηνοθέτης υπογραμμίζοντας τη συμβολή των υπόλοιπων συντελεστών και ιδιαίτερα του αρχιμουσικού Νίκου Βασιλείου που διευθύνει το σύνολο Ergon Ensemble. Τον ρόλο της δούκισσας ερμηνεύει η αυστραλο-βρετανή υψίφωνος ΤζάστινΒιάνι.

πηγή: in.gr