Είναι ο καλλιτέχνης και το έργο του παιδί της εποχής του;

Η τέχνη καθώς εξελίσσεται και μεταμορφώνεται αποδεικνύεται διαρκής σπαζοκεφαλιά που οι ιστορικοί προσπαθούν να εξηγήσουν. Ο Χέρμπερτ Ρηντ, μέγιστος ιστοριοδίφης και τεχνοκριτικός, επισημαίνει ότι: «Ένα καλλιτεχνικό κίνημα προελαύνει όχι όπως ένας στρατός, υπακούοντας στον διοικητή του, αλλά σε μια σταδιακή πορεία εγκαθιστώντας «οχυρά» καθένα από τα οποία κατέχεται από μια μοναχική μεγαλοφυία».

Κατά τη γνώμη του ο ιστορικός τέχνης πρέπει να εντοπίσει όλα εκείνα τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το άτομο δεν είναι τόσο μοναδικό όσο νομίζει και πως παραμένει εκτεθειμένο στις ιδέες του περιβάλλοντός του.

Το παράδειγμα των καλλιτεχνών που βρέθηκαν στο Παρίσι των δύο πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα ωθούμενοι από κάποια ανησυχία δεν μπορεί να θεωρηθεί σύμπτωση. Η ανησυχία αυτή μεταδόθηκε με ένα μαγικό τρόπο και σε όσους έμειναν εγκλωβισμένοι στον επαρχιακό τους περίγυρο. Η τέχνη εξηγείται μεν με όρους μορφικών και στιλιστικών μεταβολών, ωστόσο οι κοινωνικές και πνευματικές επιδράσεις μιας εποχής πάνω στους καλλιτέχνες της δεν μπορεί να θεωρηθεί αμελητέα. Παραμένει πάντοτε το ερώτημα αν ο Σεζάν, ο Πικάσο ή ο Ματίς θα ήταν αυτοί που ξέρουμε αν είχαν γεννηθεί και πεθάνει σε μια άλλη εποχή. Θα ήταν προφανώς εξίσου σημαντικοί, θα ήταν όμως οι ίδιοι; Ένα ερώτημα που δεν είναι δύσκολο να απαντηθεί.