Ο Πικαμπιά και η γλώσσα του παραλόγου

Το σχίσμα με την λογική και τον ορθό νου που προκάλεσαν οι ντανταϊστές του μεσοπολέμου έχει ονοματεπώνυμο. Ο Φρανσίς Πικαμπιά ο πάμπλουτος αυτός δανδής της μοντέρνας τέχνης, τόσο μέσα από τα έργα του όσο και από τα κείμενά του για την τέχνη χάραξε το κακοτράχαλο μονοπάτι της πρωτοπορίας σε έναν αιώνα διάστικτο από πολέμους, επαναστάσεις και μεγάλη δόση αυταρχισμού και ανελευθερίας.

Ο Φρανσίς Πικαμπιά τόσο στα σχέδια του με τις μηχανές όσο και στα κείμενά του υιοθέτησε μια γλώσσα σχισματική, γλώσσα που δεν επιδεχόταν κανενός είδους συμβιβασμό με την ανθρώπινη λογική. Ο ίδιος είτε προέβλεψε τα πιο ρηξικέλευθα ρεύματα της τέχνης είτε εντάχθηκε σε αυτά. Στη μακρά διαδικασία ζωής κράτησε πάντοτε αποστάσεις από τη συμφωνημένη εικόνα της πραγματικότητας, ήρθε σε ρήξη με τον προκατασκευασμένο ρεαλισμό. Η εικαστική του γλώσσα ακολούθησε με συνέπεια τις απόψεις που εξέφρασε στο εμβληματικό ντανταϊστικό περιοδικό 391 απηχώντας το δόγμα του Χανς Αρπ: «Το Νταντά θέλησε να αντικαταστήσει τη σύγχρονη λογική συνθήκη της άρνησης κάθε νοήματος με το παράλογο της α πριόρι έλλειψης νοήματος».

Χωρίς καμία ηττοπάθεια αλλά με μια ευεργετική και ζωογόνα αίσθηση χιούμορ και γέλιου ο Πικαμπιά εκφράστηκε τόσο εικαστικά όσο και γλωσσικά σε ένα κόσμο που επέμενε πως τίποτε δεν μπορεί να αποτυπωθεί με ευκρίνεια αν προηγουμένως δεν έχει συλληφθεί καθαρά στο ανθρώπινο μυαλό. Στα απόνερα της Ιστορίας που προκάλεσε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος δεν δινόταν έμφαση τόσο στις χαμένες αξίες όσο στην ανάγκη να συνεχίσει κανείς να υπάρχει.