Ο ποιητής που δεν καταλάβαινε την… ποίηση

Ο Νεφταλί Ρικάρδο Ρέγιες Μπασοάλτο, γεννήθηκε στην πόλη Παράλ της Χιλής το 1904 και είναι αναμφίβολα ένας από τους σημαντικότερους ποιητές του περασμένου αιώνα. Και αν το όνομά του, δικαίως, «δεν σας λέει τίποτα», είναι γιατί με ψευδώνυμο έγραψε τους υπέροχους στίχους του. Στην αρχή θέλοντας να μην τον πάρει είδηση ο πατέρας του- σιδηροδρομικός υπάλληλος στο επάγγελμα- που δεν έβλεπε με καλό μάτι την ενασχόληση του γιου του με την ποίηση και στην συνέχεια , γιατί με αυτό το ψευδώνυμο (δηλαδή με το Πάμπλο Νερούδα), είχε γίνει παγκοσμίως γνωστός.

Το Νερούδα το δανείστηκε, από τον Τσέχο ποιητή Γιαν Νερούντα και το Πάμπλο, ήταν η ισπανόφωνη εκδοχή του Πωλ, μικρού ονόματος του Γάλλου ποιητή Βερλαίν. Κατά μία περίεργη σύμπτωση, η ζωή του Νερούδα έχει κάποια κοινά σημεία με την ζωή του δικού μας μεγάλου ποιητή Γιώργου Σεφέρη.

Κι εκείνος μπήκε στο Διπλωματικό Σώμα, γεγονός που του έδωσε την ευκαιρία να ταξιδέψει πολύ, κι εκείνος βραβεύτηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας (το 1971), ενώ όταν πέθανε, δύο χρόνια αργότερα, στις 23/9/1973, η κηδεία του έγινε αφορμή για να διαδηλώσει ο λαός της Χιλής ενάντια σ’ ένα δικτατορικό καθεστώς. Στην περίπτωση του Σεφέρη, η διαμαρτυρία ήταν τον Σεπτέμβρη του 1971 στην Αθήνα, απέναντι στην χούντα των συνταγματαρχών, στην περίπτωση του Νερούδα, η διαμαρτυρία ήταν τον Σεπτέμβρη του 1973 στο Σαντιάγο, απέναντι στην χούντα του Πινοσέτ. Και μάλιστα πολλοί Χιλιανοί συνελήφθησαν μετά την κηδεία για να προστεθούν στον μακρύ κατάλογο των «αγνοούμενων». Όσο για τα έργα του ποιητή στην χώρα του, ήταν απαγορευμένα, μέχρι το 1990.

Άλλωστε ο Πινοσέτ, δεν ήταν ο μόνος που τον κυνήγησε. Είχε προηγηθεί το 1948, ο Γκονσάλες Βιντέλα, ο πρόεδρος (και μετέπειτα δικτάτορας) που έθεσε εκτός νόμου το κομμουνιστικό κόμμα της Χιλής. Τότε ο ποιητής, μέλος του κόμματος, για να γλιτώσει αναγκάστηκε να διασχίσει τις Άνδεις, περνώντας μέσα από φαράγγια και λίμνες.

Ένας από τους τόπους της αυτοεξορίας του, ήταν και το Κάπρι της Ιταλίας, όπου και έχει γυριστεί η ταινία του Μάικλ Ράντφορντ «Il Postino» («Ο Ταχυδρόμος»). Μια ταινία που διηγείται την φιλία ενός ταχυδρόμου με τον μεγάλο ποιητή και τις πολύτιμες συμβουλές που δίνει ο δεύτερος στον πρώτο, προκειμένου να τον μάθει πώς να φλερτάρει.

Ο Νερούδα, ήταν εξαιρετικός και σε αυτόν τον τομέα. Γοήτευε τις γυναίκες, ακριβώς γιατί κι ο ίδιος επέτρεπε στον εαυτό του να γοητευτεί από αυτές. Παντρεύτηκε τρεις φορές και αγαπήθηκε πολλές περισσότερες. Αλήθεια ποια γυναίκα, δεν θα αγαπούσε κάποιον που θα της έγραφε στίχους σαν κι αυτούς:

«Ωστόσο δεν αγαπώ τα πόδια σου, παρά μόνο γιατί περπάτησαν πάνω στην γη και πάνω στον άνεμο και πάνω στο νερό, μέχρι να με συναντήσουν». «Κοιμήθηκα μαζί σου και μόλις ξύπνησα το στόμα σου, βγαλμένο από το όνειρό σου μου έδωσε την γεύση της γης, του θαλασσινού νερού, των φυκιών, του βυθού της ζωής σου, και δέχτηκα το φιλί σου μουσκεμένο από την αυγή, σα να μου ερχόταν από την θάλασσα που μας κυκλώνει».

Η ποίηση του Πάμπλο Νερούδα πάντως, εκτός από βαθιά ερωτική, είναι ταυτόχρονα, βαθιά πολιτική. Το γνωστό σε εμάς από την μελοποίηση του Μίκυ Θεοδωράκη «Canto General», το επικό ποίημα με τους περισσότερους από 15.000 στίχους, αποτελεί έναν διαχρονικό ύμνο στην ελευθερία των λαών και στην ειρήνη. Πάντως το πιο υπέροχο με την ποίηση του Νερούδα είναι ο τρόπος που ο ίδιος την προσέγγιζε:

«Όσον αφορά την ποίηση, στην πραγματικότητα καταλαβαίνω πολύ λίγα πράγματα. Η ποίηση διδάσκεται βήμα- βήμα ανάμεσα στα πράγματα και στις υπάρξεις, χωρίς να τα χωρίσουμε, αλλά ενώνοντάς τα με την ανιδιοτελή απλωσιά της αγάπης».