Μήπως η «Πόλις» γράφτηκε από το χέρι του Κάφκα και όχι του Καβάφη;

Η ΠΟΛΙΣ

Είπες· «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·
κ’ είν’ η καρδιά μου — σαν νεκρός — θαμμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.
Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»

Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θα βρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού — μη ελπίζεις—
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.

Παρέλκει, θαρρώ, η φιλολογική ανάλυση αυτού του ποιήματος. Ας αφήσουμε μια φορά και την ποίηση να μιλήσει μόνη της, μπορεί να το κάνει. Εκείνο που ίσως δεν έχει επισημανθεί από τους μύριους μελετητές του Αλεξανδρινού είναι πως κάποια από τα ποιήματά του και κυρίως «Η πόλις» έχουν μια αύρα Κάφκα.

Η διαπίστωση αυτή στηρίζεται κυρίως στο στοιχείο της αντίφασης που μαστίζει τον ανώνυμο ήρωα του Καβάφη και η παράδοση άνευ όρων σ' ένα φαταλισμό που δεν θα επέτρεπε ποτέ μια αλλαγή ζωής, μια μετακίνηση στη γεωγραφία των επιθυμιών.

Το περιβάλλον είναι προκαθορισμένο και θυμίζει λίγο τις περιχαρακωμένες υπάρξεις του Κάφκα που βρίσκονται στο έλεος μιας αόρατης και σκοτεινής εξουσίας. Ένα ανάλογο καφκικό μυστήριο αναδίδουν τα καβαφικά Τείχη. «A, όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω. Aλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον. Aνεπαισθήτως μ' έκλεισαν από τον κόσμον έξω».

Βαθιά ειρωνεία, αλληγορική διάθεση κι ένα μείγμα γκροτέσκο και παραλόγου καιροφυλακτούν σε κάθε στίχο αυτών των ποιημάτων. Και μήπως το «Περιμένοντας τους βαρβάρους» δεν δίνει μια Καφκική λύση στο αίνιγμα των βαρβάρων.

Σαν να έχει μεταγγιστεί λίγο από το αίμα του Κάφκα στις φλέβες του Καβάφη ή κάνω λάθος;