Μια έκθεση – ωδή στην ανδρική αρρενωπότητα στη μόδα

Το Μουσείο V&A γιορτάζει για πρώτη φορά με μία φαντασμαγορική έκθεση που σπάει τα στερεότυπα, τη δύναμη, την τέχνη και την ποικιλομορφία της ανδρικής ενδυμασίας και εμφάνισης

«Ίσως το πιο συναρπαστικό πράγμα για τα ανδρικά ρούχα αυτή την περίοδο είναι το εύρος της αυτοέκφρασης, είτε πρόκειται για πολιτική, επιδεικτική, σέξι, λαμπερή, ισχυρή, ρευστή, ή οποιοσδήποτε συνδυασμός των παραπάνω θεμάτων.» – Financial Times

H έκθεση ”Fashioning Masculinities: The Art of Menswear” είναι η πρώτη μεγάλη έκθεση του μουσείου V&A στο Λονδίνο που γιορτάζει τη δύναμη, την καλλιτεχνία και την ποικιλομορφία της ανδρικής ενδυμασίας και εμφάνισης. Η θεματική της έκθεσης αφορά στο πώς τα ανδρικά ρούχα έχουν διαμορφωθεί και αναδιαμορφωθεί κατά τη διάρκεια των αιώνων και πώς οι σχεδιαστές, οι ράφτες, οι καλλιτέχνες – και οι πελάτες – έχουν κατασκευάσει και παρουσιάσει την αρρενωπότητα ανά τα χρόνια.

«Από την αρχή, αυτή η έκθεση καθιστά σαφές ότι τα ανδρικά ρούχα είναι κάτι περισσότερο από απλά κοστούμια. Είναι λινά πουκάμισα με μανίκια, είναι σακάκια κεντημένα με τσόφλια αυγών και δραματικά φορέματα με κορσέ.» – Time Out

Η έκθεση ”Fashioning Masculinities: The Art of Menswear” παρουσιάζει περίπου 100 looks και 100 έργα τέχνης, που εκτίθενται θεματικά σε τρεις ενότητες και το φινάλε. Σύγχρονες εμφανίσεις θρυλικών σχεδιαστών και ανερχόμενων αστέρων εκτίθενται μαζί με ιστορικούς θησαυρούς από τις συλλογές του μουσείου V&A αλλά και από δανεισμούς. Παρουσιάζονται κλασικά γλυπτά, αναγεννησιακοί πίνακες, εμβληματικές φωτογραφίες, ιστορικά φιλμ και περφόρμανς. Από ρούχα των Gucci, Harris Reed, Grace Wales Bonner και Raf Simons, σε πίνακες των Sofonisba Anguissola, Kehinde Wiley και Joshua Reynolds, σύγχρονα έργα του Robert Longo, Omar Victor Diop και Yinka Shonibare CBE, σε ένα απόσπασμα από μια αμιγώς ανδρική χορευτική παράσταση του New Adventures από τον Matthew Bourne, η έκθεση παρουσιάζει την ποικιλία της αρρενωπότητας ανά τους αιώνες από την Αναγέννηση έως τη σύγχρονη παγκόσμια πραγματικότητα. Τα ρούχα που φοριούνται από γνώριμα πρόσωπα είναι διάσπαρτα παντού, από τον Timothée Chalamet και τον Sam Smith, στον David Bowie και την Marlene Dietrich. Καινοτόμες δημιουργίες και ποικίλες αναπαραστάσεις αναδεικνύουν και γιορτάζουν την πολλαπλότητα της ανδρικής σαρωτικής αυτοέκφρασης, ντύνοντας πέρα από το στερεότυπο.

Οι Claire Wilcox και Rosalind McKever, συνεπιμελητές της έκθεσης ”Fashioning Masculinities: The Art of Menswear”, αναφέρουν: «Η ανδρική μόδα απολαμβάνει μια περίοδο πρωτοφανούς δημιουργικότητας. Λειτουργεί από καιρό ως ένας ισχυρός μηχανισμός για την ενθάρρυνση της συμμόρφωσης ή την έκφραση της ατομικότητας. Αντί για μια γραμμική ή οριστική ιστορία, πρόκειται για ένα ταξίδι στο χρόνο και το φύλο. Η έκθεση συνδυάζει ιστορικές και σύγχρονες εμφανίσεις με την τέχνη η οποία αποκαλύπτει πώς έχει αποδοθεί η αρρενωπότητα ανά τα χρόνια. Αυτή είναι μια γιορτή της ανδρικής γκαρνταρόμπας που όλοι καλούνται να συμμετάσχουν.»

Installation view of Fashioning Masculinities at VA © Victoria and Albert Museum London

Η έκθεση ”Fashioning Masculinities” ανοίγει με ένα σύνολο του Craig Green SS2021 ενός αποδομημένου κοστουμιού, που παραπέμπει στην κατασκευή και την αποδόμηση τόσο του ανδρικού σώματος όσο και των συμβάσεων της αρρενωπότητας, ένα θέμα που είναι κεντρικό σε όλη τη διάρκεια της έκθεσης. Οι τρεις κύριες ενότητες ”Undressed”, ”Overdressed” και ”Redressed” ακολουθούν, με αποκορύφωμα το φινάλε ”Dressed”. Ο σχεδιασμός της έκθεσης είναι από τους JA Projects.

«Αυτή η τεράστια προσπάθεια να παρουσιαστεί η ιστορία της ανδρικής μόδας από το 1500 μέχρι σήμερα είναι μαγευτική και χαρούμενη…» – Evening Standard

Η ενότητα ”Undressed” εξερευνά το ανδρικό σώμα και τα εσώρουχα, εξετάζοντας πώς τα κλασικά ευρωπαϊκά ιδεώδη της αρρενωπότητας έχουν διαιωνιστεί και αμφισβητηθεί κατά τη διάρκεια των αιώνων. Γύψινα εκμαγεία του Apollo Belvedere και Farnese Hermes – που αναδεικνύουν μια παράδοση απεικόνισης εξιδανικευμένων ανδρικών σωμάτων ντυμένων με υφάσματα που αποκαλύπτουν περισσότερα από όσα κρύβουν – αντιπαραβάλλοντας με μοντέρνες και σύγχρονες αναπαραστάσεις του σώματος, από εκτυπώσεις και φωτογραφίες των David Hockney, Lionel Wendt, Zanele Muholi, Del LaGrace Volcano και Isaac Julien.

Στην οθόνη παρουσιάζεται μια ταινία του Matthew Bourne, με τίτλο ”Spitfire” (1988) από τους χορευτές New Adventures, που λαμβάνει χώρα στον κόσμο της διαφήμισης ανδρικών εσωρούχων και της φωτογράφισης καταλόγων, ενώ σύγχρονα σύνολα από τους Ludovic de Saint Sernin και Virgil Abloh για τους Off White τονίζουν πώς οι σχεδιαστές οικειοποιούνται διάφανα υφάσματα για να δημιουργήσουν σύνολα, παραπέμποντας σε μια νέα ειλικρίνεια που αφορά στα ανδρικά ρούχα. Η αγάπη της μόδας για το σώμα, έχει οδηγήσει στην αλλαγή των αρσενικών ιδανικών, στη γλυπτική σάρκα, όπως φαίνεται στα ενδύματα του Jean-Paul Gaultier και A-COLD-WALL* και στον εορτασμό της ποικιλομορφίας του σώματος. Αυτό αποδεικνύεται στην έκθεση από αποσπάσματα του Arrested Movement του Anthony Patrick Manieri, μια περιεκτική σειρά πορτρέτων και μια πρωτοβουλία ευαισθητοποίησης που γιορτάζει και προωθεί τη θετική εικόνα του σώματος.

Η ενότητα ”Undressed” κλείνει με το γλυπτό Age of Bronze του Auguste Rodin και την Tiresias, μια παράσταση από τον Cassils, στην οποία ο καλλιτέχνης λιώνει έναν νεοκλασικό κορμό σώματος σκαλισμένο στον πάγο με τη θερμότητα του σώματός του.

«Το δεύτερο δωμάτιο, το ”Overdressed”, είναι μια δήλωση επιδεξιότητας, χλιδής και χρώματος, με απίστευτους κεντημένους μανδύες, περίπλοκα μπαρόκ πορτρέτα και μια ιταλική αναδιαμόρφωση της κλασικής κινεζικής ρόμπας με δράκους.» – Time Out

Η δεύτερη ενότητα ”Overdressed”, εξερευνά την ελίτ αρρενωπή γκαρνταρόμπα, που συνοψίζεται από υπερμεγέθεις σιλουέτες, πλούσια υλικά όπως μετάξι και βελούδο σε τολμηρά χρώματα, και συμβολικά μοτίβα για να εκφράσει την υπόσταση, τον πλούτο και την ατομικότητα. Αντλώντας συνέργειες κατά τη διάρκεια των αιώνων, παρουσιάζονται θωρακισμένα στήθη σε μεταξένια κοστούμια, εκπληκτικές κάπες σε κορδέλες και δαντέλες, καθώς ο Grinling Gibbons δημιουργεί ένα ξύλινο σκαλιστό αντικείμενο που μιμείται μια βενετσιάνικη βελόνα δαντέλα cravat, και μια κάπα Dolce & Gabbana αντιπαραβαλλόμενη με τον πίνακα της Sofonisba Anguissola. Η ενότητα περιλαμβάνει επίσης καλλωπισμό, με εξοπλισμό μακιγιάζ και ξυρίσματος.

Ιστορικά, τα ανδρικά ρούχα ήταν γεμάτα σχέδια και χρώματα. Στην έκθεση ένα ουράνιο τόξο ενδυμάτων εκτίθενται σε ένα τραπέζι μπιλιάρδου, ένα κίτρινο σακάκι της δεκαετίας του 1960 από την οδό Carnaby, αλλά και ένα φωτεινό μπλε κοστούμι του Alessandro Michele για τη Gucci φορεμένο από τον Harry Styles.

Installation view of Fashioning Masculinities at V&A, featuring Alessandro Michele for Gucci look worn by Harry Styles © Victoria and Albert Museum, London
Μια ενότητα για το κόκκινο και το ροζ υπογραμμίζει την επιστροφή αυτού του αρσενικού χρώματος στη μόδα. Αριστοκράτες σε ελαιογραφίες του Joshua Reynolds και του Jean-Baptiste Perronneau παρουσιάζονται δίπλα σε ροζ σύνολα των Harris Reed και Grace Wales Bonner μαζί με άλλους. Δίπλα σε ένα χειροποίητο σύνολο του Randi Rahm – ένα κοστούμι και ένας ολόσωμος κεντημένος μανδύας με ροζ επένδυση – φορεμένος από τον Billy Porter στις Χρυσές Σφαίρες το 2019, συμπληρώνει την συλλογή.

Τα διεθνώς εμπορεύσιμα υφάσματα, τα εισαγόμενα μετάξια και τα floral μοτίβα, αντικατοπτρίζουν τη σχέση των χρηστών τους με τον κόσμο. Μέσα από το πρίσμα της σύγχρονης μόδας, από τον Alessandro Michele για τη Gucci και τον Kim Jones για τη Fendi, αλλά και τους Rahemur Rahman, Ahluwalia και Orange Culture, η ενότητα ”Overdressed” δείχνει πώς οι ιστορικές ιδέες αρχίζουν να αλλάζουν, με ένα πλήρες ουράνιο τόξο ανδρικών ρούχων στην έκθεση.

Η τρίτη ενότητα ”Redressed”, ενώνει τη σύγχρονη ανδρική στολή του κοστουμιού, από το Beau Brummell στο σύγχρονο runway. Το ”Redressed” ανοίγει με έναν προβληματισμό σχετικά με την αγγλική ραπτική της χώρας και την προέλευση του κοστουμιού – με ιστορικά ρούχα από τη συλλογή V&A να παρουσιάζονται μαζί με σύγχρονες αναδιαμορφώσεις, συμπεριλαμβανομένου ενός kilt από τον Nicholas Daley – πριν εξερευνήσει πώς η στρατιωτική ενδυμασία επηρέασε την πολιτική ενδυμασία.

Στον εικοστό αιώνα μια πληθώρα κοστουμιών μαζικής παραγωγής εξέθρεψαν τη δημιουργικότητα καθώς τα Mods, τα TeddyBoys και κάθε είδους υποκουλτούρες προσπάθησαν να καθορίσουν τα στυλ τους μέσω της ραπτικής, που παρουσιάστηκε στην έκθεση μέσω ενδυμάτων και φωτογραφίας. Μια ενότητα για το δέρμα δείχνει πώς σχεδιαστές όπως ο Tom Ford για τη Gucci, ο Hedi Slimane για τη Dior και η Donatella Versace μετέφεραν το ενδιαφέρον τους για το δέρμα σε ένα νέο επίπεδο, ενώ μια σειρά από παλτά frock από τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα μέχρι σήμερα περιλαμβάνει παραδείγματα από την Prada, τον Alexander McQueen και τον Raf Simons. Η ενότητα ”Redressed” περιλαμβάνει επίσης πίνακες ζωγραφικής καθώς και φωτογραφία που δείχνει μεταβαλλόμενα στυλ και συμπεριφορές, από τον Oscar Wilde, τον Claude Cahun και τη Cecil Beaton στους The Beatles και τον Sam Smith.

Installation view of Fashioning Masculinities at V&A © Victoria and Albert Museum, London

Ο πίνακας του Robert Longo το 1981 από τη σειρά ”Men in the Cities”, εισάγει το τελευταίο μέρος της ενότητας σχετικά με τη αποδόμηση του κοστουμιού. Ένα νέο κύμα σχεδιαστών μόδας από τον Rick Owens στον JW Anderson στους Comme des Garçons και τη Lesiba Mabitsela μειώνουν τις συμβάσεις, τόσο για τα ανδρικά ρούχα, όσο και για την αρρενωπότητα.

Στο εορταστικό φινάλε της έκθεσης, παρουσιάζονται τρία εμβληματικά φορέματα – που φοριούνται από τους Billy Porter, Harry Styles και Bimini Bon Boulash – παράλληλα με μια ειδικά διαμορφωμένη, μνημειώδη ταινία του Quentin Jones με τα Cadence Films.

Τα τρία φορέματα και τα icons που τα φορούσαν δημιουργήθηκαν με σκοπό να προβάλουν ένα ανανεωμένο μέλλον που δίνει πάτημα στο έμφυλο φόρεμα. Η τουαλέτα – tuxedo του Billy Porter από τον Christian Siriano έκανε αίσθηση στο κόκκινο χαλί των Oscars το 2019. Το 2020, μια custom τουαλέτα με αντίστοιχο σακάκι του Alessandro Michele για τη Gucci φορέθηκε από τον Harry Styles ως ο πρώτος άντρας σταρ σε cover της US Vogue. Το 2021, ο Bimini Bon Boulash φόρεσε ένα νυφικό της Ella Lynch στο φινάλε της δεύτερης σεζόν της σειράς Ru Paul’s Drag Race UK. Και τα τρία σύνολα εκτίθενται για πρώτη φορά σε μουσείο του Ηνωμένου Βασιλείου.

Μαζί με τα φορέματα στο φινάλε, παρουσιάζεται μια δυναμική και εορταστική ταινία σε σκηνοθεσία, εικονογράφηση και κινούμενα σχέδια από τον Quentin Jones,. Η παραγωγή των Cadence Films, είναι το αποκορύφωμα των θεμάτων που διερευνώνται στην έκθεση – με χορευτικές φιγούρες που προβάλλονται σε έναν καμπύλο τοίχο ύψους 5 μέτρων και πλάτους 12 μέτρων.

Μια φαντασμαγορική έκθεση που σπάει τα στερεότυπα και ζωγραφίζει τα νέα όρια ανδρικής αρρενωπότητας στη μόδα. Μια έκθεση κλειδί για το αύριο της παγκόσμιας μόδας.

”Fashioning Masculinities: The Art of Menswear”
Μουσείο V&A στο Λονδίνο, 19 Μαρτίου – 6 Νοεμβρίου 2022

Κείμενο: Μαριάννα Μαυρουδή
email: mmavroudi@elculture.gr