ΕΝΑΛΕΙΑ: «Καθαρές θάλασσες σε όλο τον πλανήτη»

Η ρύπανση της θάλασσας από τα πλαστικά αποτελεί ένα από τα μείζονα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα, το οποίο απαιτεί άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση από άκρη σε άκρη ολόκληρου του πλανήτη. Η εξάρτηση του ανθρώπου από τις θαλάσσιες περιοχές είναι τεράστια, συνεπώς η προστασία τους είναι ζωτικής σημασίας τόσο για εμάς όσο και για όλες τις μορφές ζωής που υπάρχουν κάτω από την επιφάνεια του νερού.

Με αυτό το όραμα γεννήθηκε η ιδέα της «Εναλείας», μιας πρωτοποριακής μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που δραστηριοποιείται από το 2016 μέχρι σήμερα, έχοντας πραγματοποιήσει τεράστια άλματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Στόχος της είναι αφενός η κατάρτιση της νεολαίας στον τομέα της αλιείας, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και η διασφάλιση της επιβίωσης για το επάγγελμα αλλά παράλληλα και η ηθική εκπαίδευση, με ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης και δράσης των αλιέων.

Η… σπίθα που μας οδήγησε στο παρόν αφιέρωμα ήταν η αξιέπαινη δράση της «Mediterranean Cleanup», ένα μνημόνιο συνεργασίας που υπογράφηκε πρόσφατα από την «Εναλεία», το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών και τη Διεύθυνση Αλιείας.

Σε συνεργασία με πολλούς επαγγελματίες αλιείς και αλιευτικά σκάφη αλλά και άλλους περιβαλλοντικούς οργανισμούς, το πρόγραμμα έχει πετύχει τον καθαρισμό θαλασσών σε πολλά λιμάνια της Ελλάδας και της Ιταλίας από τόνους πλαστικού, όπως και τη συλλογή και ανακύκλωση τεράστιων ποσοτήτων από αλιευτικά δίχτυα προκειμένου αυτά να μην καταλήξουν σε θάλασσα ή ΧΥΤΑ και αντ’ αυτού να αξιοποιηθούν για τη δημιουργία προϊόντων μέσω ανακύκλωσης.

Το «ΦΩΣ» παρουσιάζει αναλυτικά τη δράση της «Εναλείας» και του προγράμματος «Mediterranean Cleanup» με αριθμούς που σοκάρουν και προκαλούν δέος, με φωτογραφίες των πρωταγωνιστών επί το έργον και με δηλώσεις των υπευθύνων του πρότζεκτ, οι οποίοι εξηγούν το μέγεθος του εγχειρήματος και την ύψιστη σημασία του για τη φροντίδα του περιβάλλοντος.

Ο εφιάλτης της ρύπανσης

Ο καθαρισμός της Μεσογείου από τους τόνους πλαστικού που τη ρυπαίνουν κάθε λεπτό αποτελεί τον πρωταρχικό στόχο του προγράμματος «Mediterranean Cleanup». Αν δούμε τους σχετικούς αριθμούς που προκύπτουν από επιστημονικές μελέτες, συνειδητοποιούμε πως δράσεις όπως αυτή της «Εναλείας» είναι όχι απλά σημαντικές αλλά υπεραπαραίτητες.

Για του λόγου το αληθές, σύμφωνα με την WWF Greece και το Ίδρυμα «Έλεν ΜακΆρθουρ», περί τους 570.000 τόνους πλαστικού καταλήγουν στα νερά της Μεσογείου κάθε χρόνο. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί σε περίπου 33.800 πλαστικά μπουκάλια το λεπτό.

Παράλληλα, περί το 25% της παγκόσμιας θαλάσσιας ρύπανσης από πλαστικό αποτελείται από δίχτυα φαντάσματα, ενώ περίπου 8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού καταλήγουν στους ωκεανούς, ποσότητα που ισοδυναμεί με τη ρίψη ενός ολόκληρου φορτηγού απορριμμάτων κάθε λεπτό. Οι αριθμοί σοκάρουν και έτσι θα έπρεπε.

Το χειρότερο στοιχείο όλων ίσως να είναι ο αριθμός αντιστοιχίας ψαριών με πλαστικό στη Μεσόγειο. Επί του παρόντος αυτή η σχέση είναι 1 προς 5, όμως σύμφωνα με μελέτη της WWF και του «Ellen MacArthur Foundation», η αντιστοιχία θα γίνει 1 προς 1 μέχρι το 2050, εφόσον η ρύπανση της θάλασσας συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό. Με άλλα λόγια, σε λιγότερο από 30 χρόνια το βάρος του πλαστικού που θα υπάρχει στη θάλασσα θα είναι μεγαλύτερο από αυτό των ψαριών που ζουν σε αυτήν.

Το σύνθημα: Πλαστικά… τέλος στη Μεσόγειο!

Η αποστολή της «Εναλείας», πέρα από την εκπαίδευση επαγγελματιών και ανέργων, είναι διττή: στοχεύει αφενός στη μείωση των ιχθυοαποθεμάτων και αφετέρου στη μείωση της θαλάσσιας ρύπανσης από πλαστικό. Ήδη, μέσα σε μόλις μια πενταετία λειτουργίας, η οργάνωση έχει πετύχει πολλά.

Μια προσπάθεια που ξεκίνησε το 2016 με τη συνεργασία μόλις 10 σκαφών σε Πειραιά και Λαύριο, έχει φτάσει πλέον στα 229 αλιευτικά σκάφη, τα οποία δραστηριοποιούνται σε 21 λιμάνια σε Ελλάδα και Ιταλία. Μεταξύ αυτών η Χαλκίδα, η Κύμη, η Πάτρα, η Μηχανιώνα, το Κερατσίνι, η Κυλλήνη, η Κρήτη και φυσικά το Ρίμινι στη γειτονική Ιταλία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι για την αλιευτική περίοδο Οκτώβριος 2020 - Μάιος 2021 καθαρίστηκαν περισσότεροι από 14 τόνοι θαλάσσιων απορριμμάτων κάθε μήνα, ενώ συνολικά συλλέχθηκαν περίπου 20 τόνοι αλιευτικών διχτυών, τα οποία ανακυκλώθηκαν, ώστε να μην καταλήξουν στη θάλασσα ή στα ΧΥΤΑ. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η δράση της «Εναλείας» και του «Mediterranean Cleanup» ήταν η πρώτη τέτοιου είδους στην Ελλάδα και λειτουργεί με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο (κόστος, χρόνος, ποσότητες) που έχει εφαρμοστεί ποτέ στη χώρα.

Πέραν αυτών, πολύ σημαντικός τομέας του πρότζεκτ είναι η ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας. Οι υπεύθυνοι του προγράμμτος στέλνουν τα πλαστικά μπουκάλια σε εταιρεία μόδας στη Μαδρίτη, η οποία τα μετατρέπει σε ρούχα!

Τα δε δίχτυα, που καθαρίζονται από τη θάλασσα, στέλνονται στον περιβαλλοντικό οργανισμό «Healthy Seas», ο οποίος τα μετατρέπει σε χρηστικά προϊόντα όπως μαγιό και κάλτσες. Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται η ποσότητα πλαστικού και εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που παράγεται για τη δημιουργία νέων προϊόντων.

«Να δείξουμε στον κόσμο τι μπορεί να γίνει»

Η δράση της «Εναλείας» αποτελεί τρανό παράδειγμα προς μίμηση, πράγμα που επισημαίνει και ο Λευτέρης Αραπάκης, ο συνιδρυτής και διευθυντής της οργάνωσης. Ο 27χρονος επικεφαλής του πρότζεκτ είναι ο μοναδικός Ευρωπαίος που το 2020 βραβεύτηκε με τον τίτλο του ενός από τους επτά «Νέους Πρωταθλητές της Γης» (Young Champions of the Earth), μια τιμή που δίδεται ετησίως από τον ΟΗΕ για τις καινοτόμες δράσεις, στο πλαίσιο του προγράμματός του για το περιβάλλον (UNEP). «Δεν θέλουμε να πούμε στον κόσμο τι πρέπει να κάνει, αλλά να του δείξουμε με το παράδειγμά μας τι μπορεί να γίνει» μας επισημαίνει και προσθέτει: «Πιστεύουμε ότι κάθε άνθρωπος, ψαράς, δάσκαλος, μηχανικός, ποδοσφαιριστής, μπορεί να αναλάβει δράση και να προκαλέσει έναν θετικό αντίκτυπο στην περιοχή του».
Στο ίδιο... μήκος κύματος και η δήλωση της πρότζεκτ μάνατζερ Ζέτας Καμπάρδη, η οποία τόνισε στο «ΦΩΣ»: «Με τις δράσεις μας έχουμε σκοπό, όχι μόνο να συμβάλλουμε σε ένα πιο βιώσιμο θαλάσσιο περιβάλλον, αλλά να δείξουμε στον κάθε άνθρωπο που ερχόμαστε σε επαφή πως μπορεί και αυτός με τη σειρά του να συμβάλλει σε αυτό τον σκοπό».

«Πρωτοπόροι στο Κερατσίνι»

Στην πρωτοποριακή δράση της αλιευτικής κοινότητας του Κερατσινίου αναφέρθηκε ο πρότζεκτ μάνατζερ της «Εναλείας», Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος. «Με τις δράσεις μας ως “Εναλεία” στα πλαίσια του Mediterranean Cleanup καταφέρνουμε να προστατεύουμε το θαλάσσιο περιβάλλον και να αντιμετωπίζουμε τη θαλάσσια ρύπανση, ενισχύοντας ταυτόχρονα αλιευτικές κοινότητες σε όλη τη χώρα» είπε σχετικά, για να συνεχίσει: «Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αλιευτική κοινότητα του Κερατσινίου που υπήρξαν πρωτοπόροι στο πρόγραμμά μας και εξακολουθούν να είναι από τους σημαντικότερους συνεργάτες μας».

«Επιβίωση της αλιείας και κυκλική οικονομία»

Στον θετικό αντίκτυπο που έχει το πρόγραμμα Meditarranean Cleanup στάθηκε η υπεύθυνη λογιστικών και οικονομικών της εταιρείας Εύη Παπαδοπούλου, επισημαίνοντας: «Είμαστε πολύ χαρούμενοι που μέσω του Mediterranean Cleanup δίνουμε νέες προοπτικές στο αλιευτικό επάγγελμα να επιβιώσει, ενώ παράλληλα φροντίζουμε για την ένταξη των πλαστικών στην κυκλική οικονομία. Με αυτόν τον τρόπο, όλοι μαζί, ενισχύουμε το κοινό όραμά μας για ένα βιώσιμο θαλάσσιο οικοσύστημα».

«Δημιουργούμε ένα παγκόσμιο δίκτυο»

Πέρα από τη σπουδαία δράση του αυτή καθαυτή, το πρότζεκτ του καθαρισμού της Μεσογείου συμβάλλει και στην επέκταση της περιβαλλοντικής συνείδησης, γεγονός που χαροποιεί ιδιαίτερα τους υπευθύνους και τους δίνει επιπλέον κίνητρο να συνεχίσουν ακόμη πιο δυναμικά. Η Δανάη Τζούμπα, υπεύθυνη ψηφιακού μάρκετινγκ της «Εναλείας», μας λέει σχετικά: «Το ότι συμβάλλουμε σε ένα τόσο μεγάλο παγκόσμιο πρόβλημα, αυτό της πλαστικής ρύπανσης, με τόσο αποτελεσματικό τρόπο, ενώ ταυτόχρονα ενισχύουμε τις αλιευτικές κοινότητες, μας δημιουργεί ιδιαίτερα θετικά συναισθήματα και ενισχύει το πάθος μας να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε το πρότζεκτ Mediterranean Cleanup και σε λιμάνια άλλων χωρών, δημιουργώντας ένα παγκόσμιο δίκτυο ανθρώπων συμπρωταγωνιστών στην προσπάθεια για καθαρές θάλασσες σε όλον τον πλανήτη».

Οι διεθνείς διακρίσεις της οργάνωσης

Πέρα από την ατομική βράβευση του Λευτέρη Αραπάκη από τον ΟΗΕ, η «Εναλεία» δικαιότατα έχει λάβει πάμπολλες διακρίσεις από οργανισμούς σε διεθνές επίπεδο για την πολυεπίπεδη και εξόχως σημαντική δράση της. Συγκεκριμένα, έχει λάβει:

• Διάκριση από το περιβαλλοντολογικό πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών.
• (UN Environment - Young Champions of the Earth).
• Στις 5 κορυφαίες δράσεις με θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον στην Ευρώπη για το 2019.
• Διάκριση στον διαγωνισμό του Angelopoulos - Clinton GIU fellowship.
• Διάκριση ως η καλύτερη επιχειρηματική ιδέα στον 6ο διαγωνισμό της ΜΟΚΕ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
• Διάκριση σε διαγωνισμό του EUXCEL για το πανευρωπαϊκό συνέδριο επιχειρηματικότητας.
• Διάκριση και βράβευση στον διαγωνισμό του Bluegrowth Piraeus 2016.
• Διάκριση ως καλύτερο επιχειρηματικό εγχείρημα από τον διαγωνισμό GSEA 2017.
• Διάκριση στον διαγωνισμό Mindspace Challenge 2017.
• Διάκριση από το πρόγραμμα Impact της Ashoka, το μεγαλύτερο δίκτυο κοινωνικών επιχειρηματιών παγκοσμίως, που εφαρμόζουν στην πράξη τις καινοτόμες ιδέες τους με στόχο την κοινωνική αλλαγή και την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων.
• Πρόσκληση για ομιλία στο TEDx Kavala 2017.
• Συμμετοχή στο Climate Kic Accelerator 2019 – Frankfurt.
• Συμμετοχή στο Higgs Accelerator 2019.
• Πρόσκληση για ομιλία στο We Love Green Music Festival 2019 – Paris.
• Διάκριση από το Stelios Philanthropic Foundation ως μία από τις δέκα καλύτερες νεοφυείς επιχειρήσεις στην Ελλάδα το 2019.
• 1η θέση στον ελληνικό διαγωνισμό Balkan Green Ideas 2020.
• 1η θέση στον βαλκανικό διαγωνισμό Balkan Green Ideas 2020.

Τα μέλη της ομάδας

Πέρα από τους αλιείς και τους συνεργάτες της σε Ελλάδα και Ιταλία, ιδιαίτερης αναφοράς χρήζουν οι υπεύθυνοι για τις δράσεις της «Εναλείας», οι οποίοι με «όπλα» το μεράκι και την έντονη περιβαλλοντική συνείδηση κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για τη συνέχιση αλλά και την επέκταση του όλου πρότζεκτ σε νέους ορίζοντες.

Την ομάδα της οργάνωσης απαρτίζουν ο συνιδρυτής και διευθυντής Λευτέρης Αραπάκης, ο νομικός και οικονομικός υπεύθυνος Νίκος Θεράπος, η πρότζεκτ μάνατζερ Ζέτα Καμπάρδη, ο υπεύθυνος επιχειρήσεων Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, η υπεύθυνη λογιστικών και οικονομικών Εύη Παπαδοπούλου, η υπεύθυνη ψηφιακού μάρκετινγκ Δανάη Τζούμπα και οι υπεύθυνοι λιμένων Γιώργος Αντωνίου, Χρήστος Σαράφογλου, Μιχάλης Χρήστου, Παναγιώτης Φλάμπουρας και Μαριαλένα Κρυονοπούλου.