Σακχαρώδης διαβήτης και άσκηση

Οι αθλητές μεγάλης ηλικίας και τα άτομα τα οποία πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη πρέπει να αυξήσουν δραματικά τον χρόνο που διαθέτουν για αυξημένη φυσική δραστηριότητα και άσκηση. Ο καθιστικός χρόνος, όπως η ενασχόληση με το διάβασμα, την τηλεόραση, τον υπολογιστή, την οδήγηση δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 7 ώρες ημερησίως και πρέπει να διακόπτεται κάθε 30 λεπτά από ήπια δραστηριότητα.

Από ενεργειακή άποψη, στην καθιστική συμπεριφορά η ενέργεια που παράγεται είναι ελάχιστη, περίπου μια θερμίδα ανά kgr βάρος σώματος την ώρα που αντιστοιχεί σε πρόσληψη οξυγόνου 3,5 ml/kgr το λεπτό. Αυτό ισοδυναμεί με 1-1,5 ΜΕΤ (Μονάδα ενέργειας). Κατά την έντονη άσκηση μπορεί να φτάσει και 10 ΜΕΤ.

Λόγω της διαφορετικής κατάστασης υγείας και της ιδιαιτερότητας του κάθε διαβητικού αθλητή ο τρόπος και ο βαθμός της άσκησης που πρέπει να ακολουθήσει ποικίλει. Σε γενικές γραμμές, το περπάτημα, το τρέξιμο, το κολύμπι το ποδήλατο ενεργοποιούν μεγάλες μυϊκές ομάδες των άνω και κάτω άκρων και το αερόβιο ενεργειακό σύστημα με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πυκνότητα των μιτοχονδρίων, η ευαισθησία των μυϊκών κυττάρων στην ινσουλίνη, ο αριθμός των χημικών αντιδράσεων και των οξειδωτικών ενζύμων, η διατασιμότητα και ο τόνος των αγγείων, η καρδιακή παροχή και η ανοσολογική λειτουργία. Συνιστάται επίσης άσκηση με βάρη και αντιστάσεις 1-2 φορές την εβδομάδα, η οποία αυξάνει τη μυϊκή μάζα και βελτιώνει τη σύσταση του σώματος καθώς ο διαβήτης είναι σημαντικό αίτιο απώλειας της μυϊκής μάζας.

Η αερόβια άσκηση μπορεί να βελτιώσει στο πενταπλάσιο την πρόσληψη γλυκόζης από τα κύτταρα μέσω άλλης οδού, διαφορετικής από την οδό της δράσης της ινσουλίνης. Οι σακχαροδιαβητικοί αθλητές ενεργοποιούν ιδιαίτερα αυτήν τη μεταβολική οδό.

Σε άσκηση μεγάλης έντασης αλλά μικρής διάρκειας, λιγότερης από 10 λεπτά (διαλειμματικές), καθώς και σε χαμηλής έντασης άσκηση που διαρκεί πάνω από 1 ώρα η αυξημένη δράση της ινσουλίνης μπορεί να διαρκεί για 24 ώρες. Εάν η άσκηση είναι μέτριας ή υψηλής έντασης και παρατεταμένη και σχετίζεται με εξάντληση του γλυκογόνου, όπως ο μαραθώνιος ή ο ημιμαραθώνιος η αυξημένη πρόσληψη της γλυκόζης μπορεί να παραμένει για 48 ώρες.

Κίνδυνοι της άσκησης

Αν και η άσκηση έχει αντιισχαιμική, αντιθρομβωτική, αντιαρρυθμική δράση εντούτοις όταν η ένταση της είναι πολύ μεγάλη εκκρίνονται μεγάλες ποσότητες κατεχολαμινών (αδρεναλίνη, νοραδρεναλίνη) με συνέπεια σοβαρές αρρυθμίες, θρομβωτικά φαινόμενα, έμφρακτα ή και ξαφνικό θάνατο. Αυτό συμβαίνει όταν η άσκηση είναι πάνω από 6 ΜΕΤ και η φυσική κατάσταση του διαβητικού αθλητή δεν μπορεί να ανεχθεί τόσο ενεργειακό φορτίο. Επομένως, συνιστάται ήπια έως μέτρια παρατεταμένης διάρκειας άσκηση τουλάχιστον 3-4 φορές την εβδομάδα σε συνδυασμό με αυξημένη σωματική δραστηριότητα στην εργασία, στον κήπο, κ.λπ.

Αυτό δε σημαίνει ότι ο διαβήτης πρέπει να εμποδίσει ένα άτομο να φτάνει στα όριά του ή να απολαύσει τη δραστηριότητα που αγαπά. Οι διαβητικοί αθλητές είναι σημαντικό να γνωρίζουν τους κινδύνους και να είναι προσεκτικοί. Πρέπει να αποφεύγουν τις ασκήσεις που αυξάνουν απότομα την αρτηριακή πίεση και την πίεση των ματιών, όπως τα υπερβολικά βάρη και τις κάμψεις.

Τελικά, γίνεται, ολοένα και περισσότερο, κατανοητό ότι σε άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη το πολύωρο τρέξιμο ήπιας ή μέτριας έντασης, όπως είναι οι υπερμαραθώνιοι, μπορεί να προλάβει τις επιπλοκές που σχετίζονται με την καρδιά, τα νεφρά, τους οφθαλμούς και τα νεύρα.

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, τ. Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.