Γιατί λέμε ψέματα την Πρωταπριλιά – Διάσημες φάρσες

Σήμερα είναι Πρωταπριλιά, ημέρα συνυφασμένη με το έθιμο να λέμε ψέματα! "Αλήθεια χωρίς ψέματα, φαΐ χωρίς αλάτι", λέει μια παροιμία.

Το έθιμο ξεκίνησε από την Ευρώπη, φτάνοντας και στην Ελλάδα. Υπάρχουν περιοχές στην Ελλάδα που πιστεύουν ότι όποιος καταφέρει την πρωταπριλιά να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει τύχη όλη την χρονιά.

Ο καθηγητής Ιστορίας του πανεπιστημίου της Βοστόνης, Joseph Boskin, αναφέρει ότι η πρακτική των φαρσών ξεκίνησε επί αυτοκρατορίας του Κωνσταντίνου, όταν μια ομάδα γελωτοποιών της αυλή είπαν στο Ρωμαίο αυτοκράτορα ότι θα μπορούσαν να κυβερνήσουν καλύτερα. Διασκεδάζοντάς το, ο Κωνσταντίνος τους επέτρεψε σε έναν γελωτοποιό να κυβερνήσει το βασίλειο για μια ημέρα, εκδίδοντας παράλληλα ένα διάταγμα το οποίο καλούσε όλους τους πολίτες να φέρονται παράλογα εκείνη την ημέρα. Το έθιμο καθιερώθηκε να εφαρμόζεται κάθε χρόνο.

Άλλη εκδοχή θέλει το πρωταπριλιάτικο ψέμα, να έχει τις ρίζες του στον 15ο αιώνα, ξεκίνησε αρχικά από την Γαλλία, στην οποία για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η πρώτη του Απρίλη είχε καθιερωθεί ως πρωτοχρονιά. Έτσι ενώ όλη η άλλη Ευρώπη την πρωτοχρονιά την γιόρταζε την 1 Ιανουαρίου, οι Γάλλοι, ήταν οι μοναδικοί που ξεχώριζαν, και την γιόρταζαν την 1 Απρίλη. Το 1564 ο βασιλιάς Κάρολος αποφάσισε να αλλάξει, καθιερώνοντας ως πρώτη του έτους την 1 Ιανουαρίου.

Τρίτη εκδοχή θέλει, οι πρωταπριλιάτικες φάρσες ότι οφείλουν την ύπαρξή τους στη γιορτή της «Kοροϊδίας και του Ξεγελάσματος» της ρωμαϊκής Θεάς «Bένους Aπρίλις», δηλαδή της Aπριλίου Aφροδίτης, που έδινε το έναυσμα για απελευθέρωση του πνεύματος ταυτόχρονα με την οργιώδη απελευθέρωση της φύσης...

Παροιμίες και γνωμικά

• Αλί στα Μαρτοκλάδευτα και τ' Απριλοσκαμένα. [δηλ. Το Μάρτη δεν πρέπει να γίνεται κλάδεμα και τον Απρίλη δεν πρέπει να σκάβουμε τη γη]
• Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα τότε τ' αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα.
• Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε εκείνον τον ζευγά που 'χει στη γη σπαρμένα.
• Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης πέντε-δέκα, να ιδείς το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να ιδείς και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκρισαρίζουν, να ιδείς και την φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.
• Αν κάνει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα, χαρά στονε τον γεωργό που ‘χει πολλά σπαρμένα.
• Αν κάνει ο Μάρτης τρία νερά κι ο Απρίλης άλλα δύο, να δεις του Μάρτη τα κουκιά, τ' Απρίλη τα σιταράκια, να δεις το γέρο- Κρίθαρο πώς τρέφει τη μουστάκα.
• Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά.
• Απρίλης φέρνει την δροσιά, φέρνει και τα λουλούδια.
• Απρίλης, Μάης, κοντά ειν' το θέρος.
• Και τ' Απριλίου τις δεκαοχτώ, πέρδικα ψόφησε στ' αυγό. [δηλ. απ' το κρύο]
• Ο Απρίλης έχει τ' όνομα κι ο Μάης τα λουλούδια.
• Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.
• Ο Απρίλης ο γρίλλης, ο Μάης ο πολυψωμάς. [δηλ. το μήνα Απρίλιο οι γεωργοί έχουν λίγες αγροτικές εργασίες ενώ τον Μάιο έχουν πολλές και χρειάζονται πολλά ψωμιά για τους εργάτες]
• Ο Μάρτης έχει τ' όνομα, κι ο Απρίλης τα λουλούδια.
• Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία, να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίτες σαν αλώνι.
• Τον Απρίλη και το Μάη κατά τόπους τα νερά.
• Του Απρίλη η βροχή, κάθε σταγόνα και φλουρί.
• Του Απρίλη η βροχή, κάθε στάλα και φλουρί.
• Του Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια, και τ' Απριλιού τις δεκοχτώ, μην κάψεις τα καρούλια (του αργαλειού).
• Των καλών ναυτών τα ταίρια τον Απριλομάη χηρεύουν.
• Ως τ' Απριλιού τις δεκαοχτώ να 'χεις τα μάτια σου ανοιχτά. Περάσανε οι δεκαοχτώ, άραξε πάνω σ' ένα αυγό. [δηλ. Οι γεωργοί ανησυχούν για τον καιρό μέχρι τις 18 Απριλίου]

Διάσημες πρωταπριλιάτικες φάρσες

Το ΒΒC το 1957 προέβαλε από το δίκτυο αυτό ένα ρεπορτάζ, στο οποίο Ιταλοί γεωργοί μάζευαν μακαρόνια από τα δέντρα που υποτίθεται ότι τα παράγουν. Παρόμοια ρεπορτάζ συνεχίζονται όμως μέχρι και σήμερα σχεδόν από το σύνολο των ΜΜΕ, που τις περισσότερες φορές αγγίζουν σημαντικά θέματα οικονομίας, διασκέδασης, κ.λπ.

«Δηλητηριώδη» γκάφα, έκαναν οι συντάκτες του Γαλλικού Πρακτορείου Eιδήσεων, όταν το 1995 μετέδωσαν σε ολόκληρο τον κόσμο την πρωταπριλιάτικη φάρσα του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού. Σύμφωνα με το δελτίο Tύπου του υπουργείου, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τον τάφο του Σωκράτη σε τοποθεσία κοντά στην Aκρόπολη. Mέσα στον τάφο υποτίθεται ότι βρέθηκε βάζο που περιείχε ίχνη κώνειου, καθώς και ένα κομμάτι δέρματος χρονολογούμενο από το 400 π.X.

Πηγή: topontiki.gr