Ρηματικές διακοινώσεις: Τι είναι, ποιά η βαρύτητά τους

Η κυβέρνηση Ζάεφ κοινοποίησε το βράδυ της Τετάρτης στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών τη ρηματική διακοίνωση που ενημερώνει για την ολοκλήρωση των συνταγματικών αλλαγών στην ΠΓΔΜ

Ρηματική διακοίνωση σημαίνει ανεπίσημο διπλωματικό έγγραφο (ή καλύτερα σημείωμα), χωρίς υπογραφή, διατυπωμένο σε τρίτο πρόσωπο (σε αντιδιαστολή με την υπογεγραμμένη διακοίνωση που είναι διατυπωμένη σε πρώτο πρόσωπο).

Η λέξη ρηματικός στην περίπτωση αυτή δεν παραπέμπει στο ρήμα, το γνωστό μέρος του λόγου, αλλά στο θέμα -ρη- του ρήματος λέγω της αρχαίας (αλλά και της νέας) ελληνικής.

Το θέμα αυτό το βρίσκουμε και στις λέξεις π.χ. ρήση, ρήτορας, ρήτρα, ρητός. Συνεπώς, δηλώνει τη διακοίνωση, τη διπλωματική νότα που μπορεί μεν να μην είναι ακριβώς «προφορική», αλλά δεν είναι τόσο επίσημη όσο ένα ενυπόγραφο και τυπικό επίσημο κείμενο. Στα αγγλικά η ρηματική διακοίνωση λέγεται verbal note.

Συνηθέστερες περιπτώσεις έκδοσης διακοινώσεων, ενδεικτικά, γίνονται όταν μία χώρα: Αιτείται ή παρέχει κάποιες εξηγήσεις. Καθορίζει συγκεκριμένες προθέσεις ή την ακολουθητέα στάση του σε περίοδο ανωμαλιών ή σε διεθνείς περιπλοκές.

Διαμαρτύρεται έναντι έτερης Χώρας γι΄ αθέμιτες πράξεις οργάνων της (π.χ. παραβιάσεις κ.ά). Διακόπτει διπλωματικές σχέσεις. Κηρύσσει πόλεμο ή δηλώνει ουδετερότητα.

Διακοίνωση που περιλαμβάνει χρονική προθεσμία απάντησης χαρακτηρίζεται περισσότερο ως τελεσίγραφο. Σπουδαία τέτοια διακοίνωση ήταν και η λεγόμενη Διακοίνωση των Τεσσάρων Χριστιανικών Κρατών με την εκπνοή της οποίας και κηρύχθηκε επίσημα ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος.

Παράδειγμα ρηματικής διακοίνωσης ήταν εκείνη της Υψηλής Πύλης προς την Ελλάδα με την οποία και κηρύχθηκε μονομερώς ο «Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897».

Σημειώνεται ότι η Διακοίνωση με χαρακτήρα διαμαρτυρίας, ή αίτησης αποδοχής κάποιου όρου ή διακρατικής θέσης τακτικά φέρεται με τη γενικότερη ονομασία διάβημα.

Τα τελευταία χρόνια αρκετές ρηματικές διακοινώσεις διατυπώνονται από Ελλάδα και Τουρκία για τις διμερείς διαφορές σε Αιγαίο και Κύπρο.