Η Ιρλανδική μηχανή χρήματος της Ρωσίας

Σε έναν απόκεντρο δρόμο του Δουβλίνου, πίσω από ένα οίκημα γεωργιανής αρχιτεκτονικής, εκεί όπου ο Ιρλανδικός Ερυθρός Σταυρός συγκεντρώνει κεφάλαια για να στηρίξει τους πρόσφυγες από την Ουκρανία, υπήρχε ένας ακμάζων κόμβος χρηματοδότησης ρωσικών δραστηριοτήτων, ο οποίος πλέον αποδομείται. Μία ελάχιστα γνωστή επιχείρηση, με την επωνυμία Cafico International, βοήθησε αθόρυβα να κρατηθεί ενεργή η παγκόσμια μηχανή χρήματος της Ρωσίας τα τελευταία χρόνια.

Η ίδια συγκρότησε εταιρείες-βιτρίνες για μερικές από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας, προσφέροντάς τους διευθυντικά στελέχη και λογαριασμούς, συνδράμοντάς τες να πουλήσουν ομόλογα και να συγκεντρώσουν δισεκατομμύρια δολάρια, όπως αναφέρει σε εκτενές ρεπορτάζ το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg.

Αόρατοι μεσάζοντες

Παρά το γεγονός ότι οι υπηρεσίες της Cafico ήταν διακριτικές, οι πελάτες της δεν ήταν. Σε αυτές συγκαταλέγονται εταιρείες συνυφασμένες με το καθεστώς του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, συμπεριλαμβανομένης της VTB Bank και των ρωσικών σιδηροδρόμων, Russian Railways, καθώς και βιομηχανικοί όμιλοι που συνδέονται με Ρώσους ολιγάρχες, όπως ο Ολεγκ Ντεριπάσκα και ο Ρομάν Αμπράμοβιτς, αλλά και συστημικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως οι Sovcombank και η Credit Bank of Moscow. Μαζί με άλλες εταιρείες παροχής υπηρεσιών σε ομίλους, όπως η TMF με έδρα το Αμστερνταμ και η Vistra με έδρα το Χονγκ Κονγκ, η Cafico αποτελεί μέρος ενός δικτύου αόρατων μεσαζόντων, οι οποίοι βοήθησαν τις ρωσικές εταιρείες να δανειστούν τουλάχιστον 145 δισ. δολάρια την τελευταία δεκαετία, ακόμη και μετά την εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στην Κριμαία το 2014. Υπάρχουν κεφάλαια περίπου 65 δισ. δολαρίων σε εκκρεμότητα, το ένα τρίτο των οποίων συνδέεται με την Cafico, σύμφωνα με μια επισκόπηση των συναφών επίσημων εγγράφων από το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg. Οι αριθμοί υποδηλώνουν ότι ενώ οι Ρώσοι μεγιστάνες ήταν γνωστοί για τα πολυτελή ακίνητα που είχαν αποκτήσει στο Λονδίνο, αλλά και για τα πάρτι τους στο Μονακό, ορισμένοι από τους ζωτικούς μηχανισμούς των αυτοκρατοριών τους ήταν εγκατεστημένοι σε ένα ακαθόριστο κτίριο γραφείων στο Δουβλίνο.

Η ανατροπή

Η εισβολή στην Ουκρανία έχει πλέον ανατρέψει το όλο οικοδόμημα, καθώς η πελατεία της Cafico έχει υποστεί διεθνείς κυρώσεις, τα ομόλογα στην έκδοση των οποίων είχε συμβάλει έχουν φθάσει να αποτιμώνται σε μερικά σεντς του δολαρίου, ενώ οι τράπεζες είτε καθυστερούν είτε μπλοκάρουν τις πληρωμές – κι αυτό διότι δεν θέλουν να βρεθούν υπαίτιες παραβίασης των κυρώσεων της Δύσης εις βάρος της Ρωσίας.

Στο πελατολόγιό της ήταν μεταξύ άλλων η VTB Bank, οι ρωσικοί σιδηρόδρομοι και βιομηχανίες που συνδέονται με ολιγάρχες.

Υπάρχει ένα ενδιαφέρον στοιχείο στον ρόλο της Ιρλανδίας ως διευκολυντικού παράγοντα στις συναλλαγές των Ρώσων. Το θέμα συζητείται και στο Κοινοβούλιο, στο πλαίσιο του οποίου βουλευτές κάνουν λόγο για βρώμικα χρήματα στην Ιρλανδία, η οποία επί μακρόν προσπαθεί να αντικρούσει τις κατηγορίες ότι είναι φορολογικός παράδεισος εταιρειών. Από την πλευρά τους, οι πάροχοι εταιρικών υπηρεσιών προσπαθούν να στρέψουν την πλάτη στους Ρώσους πελάτες, αυτούς που κάποτε προσείλκυαν. Ειδικότερα, οι εταιρείες αυτές έχουν εκφράσει τη φρίκη τους για τον πόλεμο, η Cafico διατείνεται πως αντιβαίνει τις αξίες της, αλλά δεν προκαλεί κάποια συμπάθεια η στάση της. Πού ήταν αυτές οι αξίες μετά την εισβολή στην Κριμαία; διερωτάται η Ιρλανδή βουλευτής Μαρέιντ Φάρελ, του αντιπολιτευόμενου κόμματος Σιν Φέιν, προσθέτοντας πως η Cafico είχε εξυπηρετήσει έναν δυσανάλογο αριθμό Ρώσων πελατών.

Εικονικές εταιρείες

Αξίζει να αναφερθεί στο σημείο αυτό πως οι ρωσικοί όμιλοι κάνουν χρήση των εικονικών εταιρειών τα τελευταία είκοσι χρόνια και πλέον, αποσκοπώντας να συγκεντρώσουν κεφάλαια, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg. Εντούτοις, την εισβολή στην Κριμαία το 2014 μόλις και μετά δυσκολίας ξεπέρασαν οι εν λόγω δραστηριότητες. Με την εγκατάστασή τους στην Ιρλανδία, για παράδειγμα, επωφελούνται από κανονιστικά πλαίσια, με τα οποία είναι περισσότερο εξοικειωμένοι οι διεθνείς επενδυτές, ενώ επωφελούνται και από ειδικές φορολογικές ελαφρύνσεις. Οι (εικονικές) αυτόνομες οντότητες –γνωστές ως οχήματα ειδικού σκοπού ή SPV– μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την έκδοση τίτλων, που ονομάζονται γραμμάτια συμμετοχής δανείου (LPN). Αυτοί μπορούν να τελέσουν υπό διαπραγμάτευση σε τοπικά χρηματιστήρια και να πωληθούν σε διεθνείς επενδυτές, με τα έσοδα να διοχετεύονται πίσω σε όσους τα εξέδωσαν. Οι δε εταιρείες που παρέχουν τις σχετικές υπηρεσίες, πιθανώς να έχουν καταχωρίσει δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες, SPV στα βιβλία τους. Κάθε οντότητα θα πληρώνει έως και 20.000 ευρώ σε προμήθεια τον χρόνο, σύμφωνα με τον ειδικευμένο στο θέμα καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Τρίνιτι του Δουβλίνου, Τζέιμς Στιούαρτ. Αναφέρεται ότι οι ρωσικοί όμιλοι έκαναν εκτεταμένη χρήση των SPV και της δομής LPN, όπως δείχνουν τα δεδομένα που αναλύει το Bloomberg. Μέσω αυτής της διαδικασίας άντλησαν υπερδιπλάσια ποσότητα σε ξένο νόμισμα από άλλα είδη ομολόγων την τελευταία δεκαετία.

Ροές κεφαλαίων

Σύμφωνα με την Αντζελα Γκάλο, λέκτορα Οικονομικών της λονδρέζικης Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων Μπέγιες, οι οντότητες SPV είναι η υποδομή που επιτρέπει τη ροή κεφαλαίων μέσα και έξω από τη Ρωσία. Οι ρωσικές εταιρείες πρέπει να έχουν πρόσβαση στις παγκόσμιες κεφαλαιαγορές για να αντλήσουν κεφάλαια και οι παγκόσμιοι επενδυτές χρειάζονται ρίσκο για να βελτιώσουν τις αποδόσεις τους. Σκεφτείτε τις εταιρείες παρόχους υπηρεσιών ως γέφυρες που επιτρέπουν παράλληλες ροές κεφαλαίων.

Πηγή: Κ-Bloomberg