Ουκρανία: Τι είναι το Τάγμα του Αζόφ και ο ρόλος του στον πόλεμο με τη Ρωσία
Με έμβλημά του το Wolfsangel, το ρουνικό σύμβολο που χρησιμοποιήθηκε από διάφορες μονάδες των SS, το Τάγμα Αζόφ έγινε «διάσημο» για τις ωμότητές του ενάντια στους φιλορώσους αυτονομιστές της ανατολικής Ουκρανίας.
Τη Δευτέρα, ανέβηκε στο Twitter ένα βίντεο με τους μαχητές του Τάγματος του Αζόφ να επικαλυπτουν τις σφαίρες τους με λαρδί. Θα τις χρησιμοποιούσαν εναντίον των Μουσουλμάνων Τσετσένων – συμμάχων της Ρωσίας – που αναπτύσσονται στην Ουκρανία, έτσι ώστε αυτοί που ασπαζονται την μουσουλμανική θρησκεία να... μην μπορουν να φτάσουν στο παράδεισο. Ως γνωστόν οι μουσουλμάνοι δεν επιτρέπεται να τρώνε χοιρινό.
Οι μαχητές του Τάγματος συμμετείχαν επίσης στην εκπαίδευση αμάχων μέσω στρατιωτικών ασκήσεων εν όψει της εισβολής της Ρωσίας. Καθώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία μπαίνει στην δέκατη ημέρα της, το ουκρανικό ακροδεξιό στρατιωτικό σύνταγμα βρέθηκε και πάλι στα πρωτοσέλιδα του διεθνούς Τύπου.
Ολυμπιακός: Οι λύσεις που δίνει η επιστροφή του Ορτέγκα
Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανέφερε την παρουσία αυτών των μονάδων στον ουκρανικό στρατό ως έναν από τους λόγους για την έναρξη της «ειδικής στρατιωτικής του επιχείρησης… για την αποστρατιωτικοποίηση και την αποναζιστικοποίησης της Ουκρανίας».
Τι είναι, λοιπόν, το Τάγμα του Αζόφ;
Πρόκειται μια ακροδεξιά, εθελοντική στρατιωτική μονάδα πεζικού, της οποίας τα μέλη -που υπολογίζονται σε 900- είναι υπερεθνικιστές και κατηγορούνται πως ασπάζονται τα ναζιστικά «οράματα» περύ υπεροχής της Άριας φυλής.
Με έμβλημά του το Wolfsangel, το ρουνικό σύμβολο που χρησιμοποιήθηκε από διάφορες μονάδες των SS το Τάγμα Αζόφ έγινε «διάσημο» για τις ωμότητές του ενάντια στους φιλορώσους αυτονομιστές της ανατολικής Ουκρανίας.
Η μονάδα ιδρύθηκε αρχικά ως εθελοντική ομάδα τον Μάιο του 2014 από την υπερεθνικιστική συμμορία Patriot of Ukraine και την νεοναζιστική ομάδα SNA. Και οι δύο ομάδες μοιράζονταν τα νεοναζιστικά ιδεώδη και πραγματοποιούσαν άγριες επιθέσεις κατά μειονοτικών ομάδων, μεταναστών, Ρομά και γενικότερα εναντίον όσων δεν ασπάζονταν τις απόψεις τους.
Ως τάγμα, η ομάδα πολέμησε στην πρώτη γραμμή κατά των φιλορώσων αυτονομιστών στο Ντόνετσκ.
Λίγους μήνες μετά την ανακατάληψη του στρατηγικού λιμανιού της Μαριούπολης από τους υποστηριζόμενους από τη Ρωσία αυτονομιστές, η μονάδα ενσωματώθηκε επίσημα στην Εθνική Φρουρά της Ουκρανίας στις 12 Νοεμβρίου 2014 και απέσπασε υψηλούς επαίνους από τον τότε Πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο.
«Αυτοί είναι οι καλύτεροι πολεμιστές μας», είπε σε μια τελετή απονομής βραβείων το 2014. «Οι καλύτεροι εθελοντές μας».
Ποιος ίδρυσε την ομάδα Αζόφ
Επικεφαλής της μονάδας ήταν ο Αντρέι Μπιλέτσκι ο οποίος υπηρέτησε ως αρχηγός τόσο του Patriot of Ukraine (που ιδρύθηκε το 2005) όσο και του SNA (που ιδρύθηκε το 2008).
Το 2010, ο Μπιλέτσκι δήλωσε ότι ο εθνικός σκοπός της Ουκρανίας ήταν «να οδηγήσει τις λευκές φυλές του κόσμου σε μια τελική σταυροφορία… εναντίον των Untermenschen [κατώτερων φυλών]»
Ο Μπιλέτσκι εξελέγη στο κοινοβούλιο το 2014. Έφυγε από το Αζόφ καθώς οι αιρετοί δεν μπορούν να είναι στο στρατό ή την αστυνομία. Παρέμεινε βουλευτής μέχρι το 2019.
Ο 42χρονος έχει το παρατσούκλι Bely Vozd - ή White Ruler - από τους υποστηρικτές του. Ίδρυσε το ακροδεξιό κόμμα National Corps τον Οκτώβριο του 2016, του οποίου η βασική ομάδα είναι βετεράνοι του Αζόφ.
Ποιος χρηματοδότησε αρχικά την «Αζόφ»;
Η μονάδα έλαβε υποστήριξη από τον υπουργό Εσωτερικών της Ουκρανίας το 2014, καθώς η κυβέρνηση είχε αναγνωρίσει ότι ο δικός της στρατός ήταν πολύ αδύναμος για να αντιμετωπίσει τους φιλορώσους αυτονομιστές και βασιζόταν σε παραστρατιωτικές εθελοντικές δυνάμεις.
Αυτές οι δυνάμεις χρηματοδοτήθηκαν ιδιωτικά από ολιγάρχες – ο πιο γνωστός ήταν ο Igor Kolomoisky, ένας μεγιστάνας δισεκατομμυριούχο με δραστηριότητες στις επιχειρήσεις ενέργειας, και τότε κυβερνήτης της περιοχής Dnipropetrovska.
Εκτός από το Τάγμα Αζόφ, ο Kolomoisky χρηματοδότησε και άλλα τάγματα εθελοντών όπως οι μονάδες Dnipro 1 και Dnipro 2, Aidar και Donbas.
Η ομάδα έλαβε επίσης χρηματοδότηση και βοήθεια από έναν άλλο ολιγάρχη: τον Serhiy Taruta, δισεκατομμυριούχο κυβερνήτη της περιοχής του Ντόνετσκ.
Νεοναζιστική ιδεολογία
Το 2015, ο Andriy Diachenko, εκπρόσωπος του Ταγματος εκείνη την εποχή, είπε ότι το 10 με 20 τοις εκατό των νεοσύλλεκτων του Αζόφ ήταν Ναζί. Η μονάδα αρνήθηκε ότι ασπάζεται τη ναζιστική ιδεολογία, αλλά ναζιστικά σύμβολα όπως η σβάστικα είναι διάσπαρτα στις στολές και στα σώματα των μελών της, ως τατουάζ.
Για παράδειγμα, η στολή φέρει το νεοναζιστικό σύμβολο που μοιάζει με μαύρη σβάστικα σε κίτρινο φόντο. Η ομάδα ισχυρίστηκε ότι είναι απλώς ένα κράμα των γραμμάτων «Ν» και «Ι» που αντιπροσωπεύουν την «εθνική ιδέα».
Μεμονωμένα μέλη έχουν βέβαια δηλώσει ευθαρσώς ότι είναι νεοναζί ενώ ο σκληροπυρηνικός ακροδεξιός υπερεθνικισμός είναι διάχυτος μεταξύ των μελών.
Τον Ιανουάριο του 2018, το Τάγμα δημιούργησε μία μονάδα πολιτοφυλακής, την National Druzhyna για να «αποκαταστήσει» την τάξη στην πρωτεύουσα, Κίεβο.
Η μονάδα πραγματοποίησε πογκρόμ κατά της κοινότητας των Ρομά και επιτέθηκε σε μέλη της LGBTQ κοινότητας. «Η Ουκρανία είναι το μόνο έθνος στον κόσμο που έχει νεοναζιστικό σχηματισμό στις ένοπλες δυνάμεις της» έγραψε το 2019 ένας ανταποκριτής του περιοδικού The Nation με έδρα τις ΗΠΑ.
Παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εγκλήματα πολέμου
Μια έκθεση του 2016 από το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών της Ύπατης Αρμοστείας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα κατηγόρησε το σύνταγμα του Αζόφ για παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.
Η έκθεση περιγράφει περιστατικά κατά τη διάρκεια της περιόδου από τον Νοέμβριο του 2015 έως τον Φεβρουάριο του 2016, όπου η Ομάδα προχωρούσε σε λεηλασίες και εκτόπιζε κατοίκους του του φιλορωσικού Ντονμπάς, δια των όπλων. Η έκθεση κατηγορεί επίσης το τάγμα για βιασμό και βασανισμό κρατουμένων στην περιοχή του Ντονμπάς.
Ποια ήταν η διεθνής αντίδραση
Τον Ιούνιο του 2015, τόσο ο Καναδάς όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν ότι δεν πρόκειται να υποστηρίξουν η να εκπαιδεύσουν το σύνταγμα του Αζόφ, επικαλούμενοι τις νεοναζιστικές διασυνδέσεις του. Το επόμενο έτος, ωστόσο, οι ΗΠΑ αίρουν τις δεσμεύσεις τους υπό την πίεση του Πενταγώνου.
Τον Οκτώβριο του 2019, 40 μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ με επικεφαλής τον εκπρόσωπο Μαξ Ρόουζ υπέγραψαν μια επιστολή καλώντας -ανεπιτυχώς - το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ να χαρακτηρίσει το Τάγμα ως «ξένη τρομοκρατική οργάνωση». Τον περασμένο Απρίλιο, η αντιπρόσωπος Elissa Slotkin επανέλαβε το αίτημα - το οποίο περιλάμβανε και άλλες ομάδες λευκής υπεροχής - προς την κυβέρνηση Μπάιντεν.
Η υποστήριξη της Ομάδας τελικά ήταν ευρεία, αναδεικνύοντας την Ουκρανία ως νέος κόμβος για την ακροδεξιά σε όλο τον κόσμο. Άνδρες με παρόμοια ιδεολογία, από τρεις ηπείρους, έχει τεκμηριωθεί ότι εντάχθηκαν στο Τάγμα.
Facebook: «Επικίνδυνη οργάνωση»
Σύμφωνα με την πολιτική της εταιρείας περί επικίνδυνων ατόμων και οργανισμών, το Τάγμα αποκλείστηκε από τις πλατφόρμες της το 2019. Η ομάδα συμπεριελήφθη σε λίστα με άλλες ακραίες ομάδες όπως η Κου Κλουξ Κλαν και το ISIS.
Ωστόσο, στις 24 Φεβρουαρίου, την ημέρα που η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της, το Facebook πήρε πίσω την απαγόρευση του.
«Προς το παρόν, κάνουμε μια εξαίρεση, αυστηρά στο πλαίσιο της υπεράσπισης της Ουκρανίας και στο ρόλο του τάγματος ως τμήματος της εθνικής φρουράς της Ουκρανίας», δήλωσε εκπρόσωπος της μητρικής εταιρείας του Facebook, Meta. Insider.
«Αλλά συνεχίζουμε να απαγορεύουμε κάθε ρητορική μίσους, συμβολισμούς μίσους, επαίνους για τη βία, υποστήριξη ή του συντάγματος του Αζόφ και οποιοδήποτε άλλο περιεχόμενο παραβιάζει τα κοινοτικά μας πρότυπα», προσέθεσε.
