Στη Φωλιά του Κούκου: Ένα αριστούργημα επιστρέφει

Μοναδική επανέκδοση σε νέα ψηφιακή κόπια. 60 χρόνια από την έκδοση του μυθιστορήματος και 45 χρόνια από την κυκλοφορία της ταινίας.

“Ποιος από εσάς τους τρελούς έχει κότσια;”

Η ταινία «Στη φωλιά του κούκου», σε σκηνοθεσία Μίλος Φόρμαν και πρωταγωνιστή τον Τζακ Νίκολσον, μιλάει για έναν εγκληματία με ελεύθερο πνεύμα που μεταφέρεται σε ψυχιατρική κλινική και ηγείται, ως αρχηγός των ασθενών, της πτέρυγας ενός ψυχιατρείου με έναν ευχάριστο συνδυασμό θράσους και ευρηματικότητας.

Βασισμένη στο διάσημο μυθιστόρημα του Κεν Κέσυ, και παραγωγή Σολ Ζάεντς και Μάικλ Ντάγκλας για την Fantasy Films.

Το βιβλίο που δημοσιεύτηκε το 1962, προέβλεψε όχι μόνο την εξέγερση εκείνης της δεκαετίας, αλλά και την επακόλουθη καταστολή στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Αιχμαλώτισε τη φαντασία μιας ολόκληρης γενιάς, παραμένοντας στις λίστες των best seller και των Top Rated Movies μέχρι και σήμερα. Αυτές είναι σαφείς ενδείξεις ότι η ιστορία του Κέσυ, που γράφτηκε μεταξύ νύχτας και αυγής, όταν εργαζόταν σε νυχτερινή βάρδια ως βοηθός στο Νοσοκομείο Βετεράνων του Πάλο Άλτο, άγγιξε μία ευαίσθητη ανθρώπινη χορδή που αντηχεί ακόμα.

Χρησιμοποιώντας ένα μεταφορικό πλαίσιο – το φρενοκομείο – για να συμβολίσει το άτομο ενάντια στο σύστημα, η ιστορία παίρνει τη δύναμή της από τη συσσώρευση αναρίθμητων λεπτομερειών που αποκαλύπτουν τι είναι η ζωή μέσα σε ένα ψυχιατρικό ίδρυμα. Ήταν αυτός ο ρεαλισμός που ενδιέφερε τον σκηνοθέτη Φόρμαν, ο οποίος πέρασε αρκετές εβδομάδες στο Κρατικό Ψυχιατρικό Νοσοκομείο του Όρεγκον στο Σάλεμ δουλεύοντας το σενάριο με τους Λώρενς Χάουμπεν και Μπο Γκολντμαν. Αργότερα, ολόκληρη η ταινία γυρίστηκε εκεί, χρησιμοποιώντας πολλούς από τους ασθενείς, βοηθούς και γιατρούς του ψυχιατρείου, τόσο μπροστά στην κάμερα όσο και στο προσωπικό και το συνεργείο. Ήταν μια σπάνια συλλογική προσπάθεια που τελικά άγγιξε βαθιά κάθε άτομο που σχετίζεται με την παραγωγή.

Ταυτότητα ταινίας

One Flew Over the Cuckoo’s Nest / Στη Φωλιά του Κούκου

Κινηματογραφικό σενάριο: Λόρενς Χόουμπεν και Μπο Γκόλντμαν
Βασισμένο στο βιβλίο του Κεν Κέσυ

Σκηνοθεσία: Μίλος Φόρμαν

Πρωταγωνιστούν: Τζακ Νίκολσον, Λουίζ Φλέτσερ και ο Γουίλιαμ Ρέντφιλντ
Επίσης παίζουν: Ντάνι Ντε Βίτο, Κρίστοφερ Λόιντ

Διεύθυνση φωτογραφίας: Χάσκελ Γουέξλερ, A.S.C.
Παραγωγή: Σολ Ζάεντς και Μάικλ Ντάγκλας
Διανομή: Filmcenter Trianon

Η.Π.Α., 1975, Έγχρωμη, DCP
Διάρκεια: 133’

Σύνοψη

Όταν ο Ραντλ ΜακΜέρφι μεταφέρεται για αξιολόγηση από ένα συγκρότημα φυλακών σε ένα ψυχιατρικό ίδρυμα, υποθέτει ότι θα είναι σε ένα λιγότερο περιοριστικό περιβάλλον. Αλλά η νοσοκόμα Ράτσεντ διευθύνει την ψυχιατρική τους πτέρυγα με αυστηρή πειθαρχία, κρατώντας τους ασθενείς υποταγμένους μέσω κακοποιήσεων, φαρμακευτικής αγωγής και συνεδριών ηλεκτροσπασμοθεραπείας (θεραπευτικού ηλεκτροσόκ).

Η μάχη μεταξύ του επαναστατημένου ΜακΜέρφι και της άκαμπτης Ράτσεντ σύντομα θα επηρεάσει όλους τους ασθενείς της πτέρυγας.

Ο Μίλος Φόρμαν και η Οδύσσεια της «Φωλιάς του Κούκου»

Η ίντριγκα και η τρέλα γύρω από μια 13χρονη προσπάθεια να γίνει η ταινία είναι μια ιστορία από μόνη της. Ο Κερκ Ντάγκλας αφού πρωταγωνίστησε στο θεατρικό έργο του Μπρόντγουεϊ το 1963, και ο οποίος είχε τα θεατρικά δικαιώματα του «Κούκου», έκανε μια περιοδεία σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης για λογαριασμό του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ενώ βρισκόταν στην Πράγα, συνάντησε τον Μίλος Φόρμαν, του οποίου ο κινηματογραφικός αισθητήρας ενεργοποιήθηκε αμέσως για τη «Φωλιά του κούκου». Ο Ντάγκλας διαπιστώνοντας το ενδιαφέρον του νεαρού σκηνοθέτη για το έργο, υποσχέθηκε να του στείλει το βιβλίο μόλις επιστρέψει στην Αμερική όπως και έκανε.

Ωστόσο, ο Φόρμαν δεν το έλαβε ποτέ, και πέρασε μια δεκαετία πριν ξανασυναντηθούν οι δυο τους. Εν τω μεταξύ, οι ταινίες του Φόρμαν, «Black Peter», “Loves of a Blonde” / «Οι Έρωτες μιας Ξανθιάς» και “Fireman’s Ball” / «Φωτιά… Πυροσβέστες», τον είχαν κάνει παγκοσμίως γνωστό.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Ντάγκλας συνέχισε τις προσπάθειες για την παραγωγή της ταινίας, αλλά παράξενα πράγματα συνέχισαν να συμβαίνουν για να την αποτρέψουν. Για δύο χρόνια, τα δικαιώματα ήταν εγκλωβισμένα σε δικαστικές διαμάχες που άσκησε ο Ντέηλ Γουόσερμαν ο συγγραφέας του θεατρικού έργου. Ο Κερκ Ντάγκλας δεν ήταν πλέον αρκετά νέος για να παίξει τον ακαταμάχητο ΜακΜέρφι και τελικά, το 1971, παρέδωσε το έργο στον μεγαλύτερο γιο του, Μάικλ.

Ο νεότερος Ντάγκλας ενέπλεξε αμέσως τον Σαούλ Ζάεντς, πρόεδρο της Fantasy Records, μιας εταιρείας με έδρα το Μπέρκλεϊ που επεκτείνεται στην παραγωγή ταινιών. Ο Ζάεντς και ο Ντάγκλας επικοινωνούσαν αποκλειστικά μέσω ενός τρίτου που είπε στον καθένα τους ότι ο άλλος θα έκανε συμφωνία μόνο αν εμπλέκονταν ένας συγκεκριμένος σκηνοθέτης και σταρ. Κανένας από τους δύο δεν ενδιαφερόταν για αυτή τη συμφωνία και για μήνες το έργο είχε μείνει, για άλλη μια φορά, σε εκκρεμότητα. Μια μέρα ο Ντάγκλας αποφάσισε ότι ήρθε η ώρα να μιλήσει προσωπικά στον Ζάεντς κι έτσι κόπηκε ο γόρδιος δεσμός. Οι δύο άνδρες ήρθαν μαζί ως συμπαραγωγοί της ταινίας η οποία θα χρηματοδοτούνταν εξ ολοκλήρου από την Fantasy Films, θυγατρική της δισκογραφικής εταιρείας, και ιδιοκτησίας του Ζάεντς προσωπικά.

Θέλοντας έναν σκηνοθέτη με σίγουρη πινελιά για δράμα συμπεριφοράς, οι παραγωγοί πλησίασαν τον Μίλος Φόρμαν που ζούσε τότε στη Νέα Υόρκη. Τότε, μετά τη συνάντησή του με τον Φόρμαν, ο Μάικλ έμαθε για το προγενέστερο ενδιαφέρον του πατέρα του για τον Τσέχο σκηνοθέτη. Αφού ο Φόρμαν και ο Κερκ Ντάγκλας συναντήθηκαν ξανά, συμπέραναν ότι τα παλιά τους σχέδια πρέπει να είχαν ματαιωθεί εξαιτίας κάποιου γραφειοκράτη στο τελωνείο της Τσεχοσλοβακίας, που απλά ποτέ δεν έστειλε το βιβλίο.

Ευτυχώς, έκτοτε κανένας άλλος μεσάζων δεν παρεμβλήθηκε στη «Φωλιά του Κούκου» και το πρότζεκτ προχώρησε. Το μόνο πλέον κόλλημα ήταν η αναμονή εννέα μηνών για τον σταρ Τζακ Νίκολσον ώστε να ολοκληρώσει μια άλλη ταινία.

Δεδομένου ότι ολόκληρη η ιστορία του Κέσεϊ είναι για μια ομάδα ανδρών που αλληλοεπιδρούν, το casting έγινε με μεγάλη προσοχή. Πάνω από 100 ηθοποιοί περνούσαν ατελείωτες οντισιόν προτού επιλεγούν δεκαεπτά για να παίξουν τους βασικούς δεύτερους ρόλους ως ασθενείς θαλάμου. Ο βετεράνος ηθοποιός του Μπρόντγουεϊ, Γουίλιαμ Ρέντφιλντ, ήταν ένας από τους πρώτους που υπέγραψαν συμβόλαιο μαζί με την προσωπική ανακάλυψη της εταιρείας, τον Γουίλ Σάμσον, έναν δίμετρο Ινδιάνο, στο Όινσι Κρικ, ο οποίος παίζει τον κεντρικό ρόλο του Τσιφ (Αρχηγού) Μπρόμντεν. Δύο άλλοι, ο Delos Smith, Jr. και ο Ντάνι Ντε Βίτο, καλέστηκαν να επανεφεύρουν ρόλους που είχαν παίξει προηγουμένως στη θεατρική σκηνή. Επίσης από το θέατρο είναι η Μίμη Σαρκισιάν που είχε υποδυθεί τη Nurse Pilbow στη μακροχρόνια παραγωγή του Σαν Φρανσίσκο και τώρα στην ταινία.

Τον πολύ σημαντικό ρόλο της Μις Ράτσεντ, της Μεγάλης Νοσοκόμας, κέρδισε η Λουίζ Φλέτσερ, μια ηθοποιός που επέστρεψε στην υποκριτική για να υποδυθεί τη σκληρή νότια σύζυγο στο «Thieves Like Us/ Κλέπτες σαν εμάς» του Ρόμπερτ Άλτμαν, και ο Δρ. Ντιν Μπρουκς, πραγματικός διοικητής εν ενεργεία του Κρατικού Ψυχιατρικού Νοσοκομείο του Όρεγκον, υποδύεται τον ομόλογό του στην οθόνη, τον Δρ. Τζων Σπίβεϋ.

Επικεφαλής της δημιουργικής μονάδας υπό τον Φόρμαν ήταν ο γνωστός κινηματογραφιστής Χάσκελ Γουέξλερ.

Η αρχική μουσική είναι του Τζακ Νίτσσε, ενός διακεκριμένου συνθέτη που διασκεύασε πολλούς από τους πρώιμους δίσκους του Φιλ Σπέκτορ. Ο Νίτσσε έχει γράψει κλασική μουσική για τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου και έχει συνθέσει τη μουσική πολλών ταινιών.

Η τοποθεσία

Το Κρατικό Ψυχιατρικό Νοσοκομείο του Όρεγκον, που ιδρύθηκε το 1883, κάποτε στέγαζε πάνω από τρεις χιλιάδες ασθενείς. Τώρα, ωστόσο, ο πληθυσμός ήταν περίπου 600, οπότε ήταν εφικτό για τον Δρ Ντιν Μπρουκς να διαθέσει στην παραγωγή μια ολόκληρη πτέρυγα τόσο για τα γυρίσματα όσο και για τα διοικητικά γραφεία. Επομένως, κάθε άτομο που σχετίζεται με την παραγωγή ζούσε κυριολεκτικά στο ψυχιατρείο από δέκα έως δώδεκα ώρες την ημέρα. Πριν από τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκε μια πλήρης και γενική ξενάγηση στο νοσοκομείο.

Ο Δρ Ντιν Μπρουκς, όντας ο εν ενεργεία διοικητής του ψυχιατρείου, ήταν ο τεχνικός σύμβουλος της ταινίας. Αυτός, μαζί με τη σύζυγό του και την κόρη του, αρκετούς ψυχιατρικούς βοηθούς και νοσηλευτές που εργάζονταν στο νοσοκομείο, συν 5 ασθενείς έγιναν αναπόσπαστο μέρος της παραγωγής. Έγκριση για τους ασθενείς που εμφανίζονται στην ταινία λήφθηκε τόσο από τους ίδιους όσο και από τις οικογένειές τους και τους γιατρούς τους.

Η χρήση του ψυχιατρείου, του παλαιότερου και μεγαλύτερου από τα τρία κρατικά ψυχιατρικά ιδρύματα στο Όρεγκον, έλαβε την ανεπιφύλακτη υποστήριξη του πρώην κυβερνήτη της πολιτείας, Τομ ΜακΚαλ (ο οποίος υποδύεται τον σχολιαστή ειδήσεων στην ταινία) καθώς και του τότε εν ενεργεία κυβερνήτη, Ρόμπερτ Στράουμπ. Περίπου εκατό ασθενείς θα επωφεληθούν οικονομικά από την παραγωγή της ταινίας, χώρια της εργασιακής εμπειρίας που ο Δρ. Μπρουκς έχει περιγράψει ως «την καλύτερη θεραπεία που θα μπορούσαν να έχουν».

Οι ηθοποιοί

Τζακ Νίκολσον (McMurphy)

Πλέον ένας γνήσιος σούπερ σταρ της δεκαετίας του 1970. Υποψήφιος για Όσκαρ για την ερμηνεία του ως ντετέκτιβ στην «Chinatown», ο Τζακ Νίκολσον έχει καταγραφεί ανεξίτηλα στις μνήμες των θεατών για τη δουλειά του σε ταινίες όπως το «Last Detail/ Το τελευταίο απόσπασμα», το ορόσημο «Easy Rider», «Five Easy Pieces/ Πέντε εύκολα κομμάτια», (όλες αυτές οι ταινίες του εξασφάλισαν υποψηφιότητες για Όσκαρ) ενώ πιο πρόσφατα είχε πρωταγωνιστήσει στο «Επάγγελμα: Ρεπόρτερ» του Michelangelo Antonioni. Ο Νίκολσον είχε διαβάσει τη “Φωλιά του κούκου” όταν κυκλοφόρησε και ήταν ένα από τα αγαπημένα του μυθιστορήματα.

Λουίζ Φλέτσερ (Nurse Ratched)

Η Λουίζ Φλέτσερ γεννήθηκε στην Αλαμπάμα, φοίτησε σε ένα ιδιωτικό σχολείο θηλέων στο Βίκσμπουργκ και στη συνέχεια συνέχισε στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, όπου συγκατοικούσε με τον ξάδερφο του διάσημου μυθιστοριογράφου Τόμας Γουλφ. Η δεσποινίς Φλέτσερ έφτασε στο Χόλιγουντ όταν ήταν 21 ετών και γράφτηκε στη σχολή υποκριτικής του Τζεφ Κόρεϊ. Αρχικά έκανε τηλεόραση. Περισσότερη τηλεόραση ακολούθησε τον γάμο της, τα παιδιά της και την πρόωρη αποχώρηση της από το σόου μπίζνες. Πέρασαν εννέα χρόνια πριν δουλέψει ξανά, στην ταινία «Thieves Like Us/ Κλέφτες σαν κι εμάς» του Ρόμπερτ Άλτμαν, στην οποία ενέπνευσε τον σκηνοθέτη Μίλος Φόρμαν να της αναθέσει το ρόλο της Nurse Ratched.

Γουίλιαμ Ρέντφιλντ (Harding)

Γεννημένος στο Μανχάταν ο Γουίλιαμ Ρέντφιλντ ξεκίνησε την καριέρα του ως παιδί-ηθοποιός στο ραδιόφωνο στη Νέα Υόρκη. Κατόπιν ήταν στην αρχική παραγωγή του Broadway του “Our Town”/ «Η μικρή μας πόλη» και στη συνέχεια έπαιξε σε τουλάχιστον 40 θεατρικά έργα, μεταξύ των οποίων «Ένας άνθρωπος για όλες τις εποχές». Ο Ρέντφιλντ έμενε στην Νέα Υόρκη και ενώ η «Φωλιά του κούκου» θα ήταν το εφαλτήριο για μεγάλους κινηματογραφικούς ρόλους, τελικά αποτέλεσε το κύκνειο άσμα του καθώς κατέληξε από λευχαιμία 18 μήνες μετά.

Γουίλ Σάμσον (Chief Bromden)

Ένας εξαιρετικός ζωγράφος, ο Γουίλ Σάμσον ήρθε καλά προετοιμασμένος για να παίξει τον αρχηγό Bromden, αν και δεν είχε παίξει ποτέ πριν. Γηγενής Ινδιάνος του Creek από την Οκλαχόμα, ένας πρώην οδηγός φορτηγού και αναβάτης ροντέο. Έζησε στη Γιακίμα της Ουάσιγκτον και δούλευε ως πεταλωτής αλόγων, επίσης με βοοειδή, ενώ ήταν και πιλότος αεροπλάνου. Συνέχισε να συμμετέχει σε αγώνες ροντέο, ενώ οι πίνακές του παρουσιάστηκαν στο Smithsonian Institute το 1967.

Μπραντ Ντούριφ (Billy Bibbit)

Από το Huntington της Δυτικής Βιρτζίνια, ο Μπραντ Ντούριφ είχε ενσαρκώσει το ρόλο του Bill Bibbit ήδη για τέσσερα χρόνια στο θέατρο. Η καριέρα του εκτοξεύθηκε μετά το θεατρικό «Red Ryder» του Circle Theatre που τον καθιέρωσε ως ένα από τα πιο πολλά υποσχόμενα νέα ταλέντα της Νέας Υόρκης. Πλέον έχει αμέτρητους τίτλους ταινιών στη φιλμογραφία του.

Βραβεία και διακρίσεις

5 Βραβεία Όσκαρ
– Καλύτερης Ταινίας – Μάικλ Ντάγκλας και Σαούλ Ζάεντς
– Σκηνοθεσίας – Μίλος Φόρμαν
– Α Ανδρικού Ρόλου – Τζακ Νίκολσον
– Α Γυναικείου Ρόλου – Λουίζ Φλέτσερ
– Διασκευασμένου Σεναρίου – Λόρενς Χόουμπεν και Μπο Γκόλντμαν

πηγή: culturenow.gr